Культура – Старонка 4 – Латвійскае таварыства беларускай культуры "Сьвітанак"

Два Яны — Купала і Райніс — зноў сустрэліся ў Менску

11 лістапада 2017, 10:45

У Дзяржаўным літаратурным музэі Янкі Купалы адкрылася выстава «Два Яны. Сустрэча ў Менску», якая ладзіцца ў межах міжнароднага праекту, прысьвечанага народным паэтам Беларусі і Латвіі Янку Купалу і Яну Райнісу.

Першая выстава праекту — «Два Яны. Сустрэча ў Рызе, якая не адбылася» — прайшла ў верасьні ў рыскім музэі Райніса і Аспазіі. Менская частка праекту прысьвечаная сустрэчы двух Янаў, якая адбылася ў беларускай сталіцы з нагоды знакавай для Беларусі падзеі — Акадэмічнай канфэрэнцыі па рэформе беларускага правапісу і азбукі, што праходзіла ў лістападзе 1926 году.

Але гэта не адзінае, што зьвязвае Райніса зь Беларусьсю. Маці выбітнага паэта Яна Райніса Дарта Пліекшанэ (з роду Грыкоўскіх) мела беларускія карані і пахаваная ў Віцебску.

Экскурсію па экспазыцыі выставы правялі дырэктарка Асацыяцыі мэмарыяльных музэяў Латвіі Рыта Мэйнэртэ і загадчыца аддзелу навукова-экспазыцыйнай і выставачнай работы музэю Янкі Купалы Марыя Барткова.

Марыя Барткова і Рыта Мэйнэртэ

Янка Купала запрасіў Райніса ўдзельнічаць у міжнародным навуковым форуме — Акадэмічнай канфэрэнцыі па рэформе беларускага правапісу і азбукі — на знак павагі і ўдзячнасьці латыскаму паэту, які як дэпутат Сэйму Латвіі адстойваў правы беларускага насельніцтва, падтрымліваў беларускія школы і гімназіі, а таксама спрыяў пастаноўцы камэдыі «Паўлінка» ў 1924 годзе на сцэне Нацыянальнага тэатру Латвіі.

Разам з Райнісам з Латвіі ў Менск прыехалі ў 1926-м дацэнт Латвійскага ўнівэрсытэт Эрнэстс Блесэ, дырэктар Беларускай гімназіі ў Люцыне Ўладзімер Пігулеўскі, рэдактар газэты «Голас Беларуса» Кастусь Езавітаў.

Ва ўспамінах Вацлава Ластоўскага ёсьць згадка, як сустракалі Райніса на менскім вакзале, пасялілі ў гатэль «Эўропа». У экспазыцыі выставы — рэдкая фатаграфія Яна Райніса, якую ён зрабіў у атэлье мастацкай фатаграфіі «Трудколлектив» на вуліцы Савецкай, 73 у Менску. Аўтар здымку невядомы, а падараваў яго рыскаму музэю паэт і перакладнік Язэп Пушча.

Таксама ёсьць здымак, дзе поруч з Райнісам — Янка Купала і сябры літаратурна-мастацкага згуртаваньня «Ўзвышша» Язэп Пушча, Адам Бабарэка, Уладзімер Дубоўка, Пятро Глебка, Кузьма Чорны, Зьмітрок Бядуля, Кандрат Крапіва.

Масква тады выказала незадаволенасьць гэтай менскай канфэрэнцыяй. Пазьней канфэрэнцыя была абвешчаная «зьездам беларускіх нацыяналістаў і контрарэвалюцыянэраў». Многія ўдзельнікі «нацдэмаўскага генэральнага зьлёту», як яго назвалі, былі рэпрэсаваныя. Не ўратаваліся і трое «ўзвышэнцаў» са згаданага фатаздымку — Дубоўка, Бабарэка, Пушча.

Ян Райніс у 1926 годзе прыходзіў у госьці да Купалы ў знакаміты менскі «дом над таполяй», які меў славу літаратурнага салёну. На выставе — сэрваваны стол, за якім паэты маглі піць каву ці гарбату, а таксама асабістыя рэчы паэтаў — кардыган, шаўковы шалік, капялюш, халат, купальны касьцюм.

Ва ўсе часы на працоўным стале Янкі Купалы знаходзіўся партрэт Яна Райніса.

Таксама выстаўленая карціна мастака Мікалая Гусева, напісаная ў 1959 годзе: Райніс і Купала ў доме беларускага паэта.

Цікава, што абодва паэты ў сваім убраньні спалучалі клясычныя гарнітуры з элемэнтамі народнага адзеньня — саматканымі пасамі, скуранымі аксэсуарамі. У экспазыцыі выстаўленая і кніга Купалы «Безназоўнае», якую аўтар уласнай рукой падпісаў Яну Райнісу.

Надзвычайны і паўнамоцны амбасадар Латвіі ў Беларусі Мартыньш Вірсіс падкрэсьліў, што выставачны праект рэалізуецца напярэдадні сьвяткаваньня 100-годзьдзя незалежнасьці Латвіі, якое будзе адзначацца 18 лістапада 2018 году.

Мартыньш Вірсіс (Mārtiņš Virsis)

Амбасадар заўважыў, што першыя вершы Ян Райніс напісаў па-нямецку, бо вучыўся ў нямецкай гімназіі ў Рызе. Зь дзяцінства паэт быў знаёмы і зь беларускай мовай, бо нарадзіўся на паўднёвым усходзе Латвіі, у Латгаліі. А потым прыйшло асэнсаваньне каранёў, і перайшоў ён на латыскую мову. Купалу і Райніса абʼядноўвае, на думку амбасадара Вірсіса, іхны ідэалізм, вера ў гуманізм.

Загадчыца аддзелу навукова-экспазыцыйнай і выставачнай работы Марыя Барткова паведаміла, што ў пэрспэктыве — выданьне альбому, прысьвечанага Янку Купалу і Яну Райнісу.

Іна Студзінская

www.svaboda.org

11/11/2017/0 Comments/by Svitanak

Свята ў “Сьвітанку”

Беларусы Латвii, Векапомнае, Дзень за днём, Культура, Летапiс, Наш каляндар

05 красавіка 2017, 16:56

Упершыню Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” адзначала знамянальную дату ў айчыннай гісторыі – Дзень 25 сакавіка – ў 1989-м годзе. З таго часу святкаванне ўгодкаў абвяшчэння БНР стала непарушнай традыцыяй ў таварыстве. І сёлета ў гонар Акту 25 сакавіка сябры таварыства і госці сабраліся ў будынку Латвійскай асацыяцыі нацыянальна-культурных таварыстваў імя Іты Казакевіч, каб адзначыць гэтую векапомную для беларусаў дату.
З прывітальным словам да ўдзельнікаў свята звярнуўся сябра Рады “Сьвітанка” Вячка Целеш, які зачытаў віншавальныя лісты, якія паступілі ў адрас таварыства. Яўген Манжос зрабіў невялікі экскурс у гісторыю і нагадаў прысутным пра тыя падзеі, калі была абвешчаная незалежная Беларуская Народная Рэспубліка.
З невялікім канцэртам перад прысутнымі выступіў гурт беларускай народнай песні «Вытокі». Гледачы цёпла сустрэлі выступленне самадзейных артыстаў.
Для латвійскіх беларусаў гэтая дата адметнае яшчэ і тым, што менавіта 25 сакавіка святкуецца дзень нараджэння першай беларускай супольнасці ў Латвіі – таварыства “Бацькашўчына”. Менавіта “Бацькаўшчына” заклала падмурак дзейнасці беларускіх адраджэнцаў у Латвіі. Сябры «Сьвітанка» ў гэты дзень падвялі вынікі дзейнасьці свайго таварыства за справаздачны год. Аб праведзеных у 2016 годзе мерапрыемствах распавялі сябры Рады Таццяна Казак і дырэктар Рыжскай беларускай асноўнай школы Ганна Іванэ. Абралi 9 чалавек у Раду, склад яе абнавіўся, Рада папоўнілася новымі сябрамі. Старшынёй таварыства зноў пераабралі Ірыну Кузьміч.

Таццяна Казак

Здымкі аўтара

Выступае старшыня “Сьвітанка” Ірына Кузьміч

Прамова Яўгена Манжоса

Прывітальнае слова ад Вячкі Целеша

05/04/2017/0 Comments/by Svitanak

Два юбілеі ў Рызе

Беларусы Латвii, Векапомнае, Дзень за днём, Культура, Летапiс

18 снежня 2016, 11:38

17 снежня 2016 г. у Латвійскім таварыстве беларускай культуры “Сьвітанак” адзначылі адразу два юбілеі.

Максім Багдановіч – класік беларускай літаратуры, паэт, празаік, публіцыст, літаратурны крытык, перакладчык, гісторык літаратуры.

Ён пакінуў свайму народу вельмі значную творчую спадчыну, хоць жыццё яго было надзвычай кароткім, а лёс нелітасьцівым. Пражыў ён усяго 25 гадоў.

А я пражыла на свеце ўжо ў 3 разы больш, чым ён. І калі паміраюць такія маладыя, прыгожыя, таленавітыя, я пытаюся: ,,Чаму такая несправядлівасць? Можа яны вельмі патрэбныя Богу і ён іх забірае да сябе?” Я вельмі спадзяюся на гэта… І тады становіцца трошкі лягчэй.

Нарадзіўся Максім Багдановіч 9 снежня 1891 года ў Мінску; таму ў бягучым, юбілейным 2016 годзе родная Беларусь і беларусы ва ўсім свеце вельмі масштабна адзначаюць яго 125-гадовы юбілей. Я таксама рыхтавалася да гэтага свята і брала ўдзел у святочнай імпрэзе, прысвечанай 125-гадоваму юбілею Максіма Багдановіча, якую ладзілі актывісты Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” у Рызе. Вялікую падзяку хачу выказаць нашай шчырай беларусцы, экс-старшыні “Сьвітанка” Таццяне Казак, якая вельмі шмат зрабіла для правядзення гэтага мерапрыемства. Я са школы была закаханая ў многія творы Багдановіча, але толькі цяпер я адкрыла для сябе Багдановіча так шырока.

Святочная імпрэза праводзілася 17 снежня 2016 г. у адной з залаў дома Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч. Сярод гасцей выпадковых людзей не было. Прыйшлі аматары творчасці Максіма Багдановіча. Старшыня “Сьвітанка” Ірына Кузьміч прывяла з сабой дачушку, якой толькі 4 гады, а Таццяна Казак — сына Міколку, які вучыцца ў другім класе. Мікола Казак – сапраўдны беларус. Ён добра размаўляе на беларускай мове, ведае шмат вершаў і песень па-беларуску, заўсёды вельмі актыўна ўдзельнічае ў мерапрыемствах “Сьвітанка”.

Дзякуючы дырэктару Беларускага інфармацыйнага цэнтра ў Рызе Ўладзіславу Рэдзькіну, усе прысутныя атрымалі магчымасць агледзець цудоўную выставу з Дзяржаўнага музея гісторыі беларускай літаратуры і філіяла “Літаратурнага музея Максіма Багдановіча” з Мінска “Максім Багдановіч. Жыццё і творчасць”. Вельмі цікава экскурсію па выставе правяла дырэктар асноўнай Рыжскай Беларускай асноўнай школы імя Янкі Купалы Ганна Іванэ. Багата ілюстраваная выявамі фотаздымкаў, паштовак, аўтографаў, арыгіналы якіх у асноўным захоўваюцца ў фондавай калекцыі Літаратурнага музея Максіма Багдановіча, выстава дае магчымасць скласці ўяўленне пра дзіцячыя і юнацкія гады паэта, яго сяброў і родных, пра вучобу Максіма ў гімназіях Ніжняга Ноўгарада, Яраслаўля і Дзямідаўскім юрыдычным ліцэі, прасачыць асаблівасці станаўлення яго асобы і паэтычнага таленту.

Усе прысутныя атрымалі на памяць падарунак – паштоўку з фатаздымкам Максіма Багдановіча. З яе глядзіць малады чалавек вялікай абаяльнасці. Сапраўды, Максім быў вельмі прыгожым юнаком высокага росту, з густымі, хвалістымі каштанавымі валасамі, з блакітнымі вачамі. Яго ласкава называюць “цвятком Радзімы”. Удзельнікі агляду ўбачылі на выставе фотаздымкі бацькоў паэта, двух братоў, сяброў, гарадоў і мясцін, дзе жыў, вучыўся і працаваў паэт, куды пераязджала сям’я Багдановічаў пасля смерці маці. Максім Багдановіч самастойна вывучыў беларускую мову па кніжкам, жывучы ў Расііі.

На свяце Ганна Іванэ прадставіла пажаўцелы ад часу адзіны друкаваны пры жыцці паэта зборнік твораў М. Багдановіча ,
“ВЯНОК”, у якім змешчана 100 верўшаў і 2 паэмы. Цікава, што фундатарам выдання зборніка была Магдалена Радзівіл. Калі ў 1917 годзе ў Ялце ад сухотаў Максім Багдановіч памёр, каля яго ложка знайшлі лісток, на якім паэтн напісаў свае апошнія ў жыцці чатыры радкі:

У краіне светлай, дзе я ўміраю,

У белым доме ля сіняй бухты,

Я не самотны, я кнігу маю

З друкарні пана Марціна Кухты.

Алег Лукашэвіч, аўтар цудоўнага фільма пра Максіма Багдановіча, гаворыць: “Максім Багдановіч – гэта цэлая планета, на якой можна знайсці ўсё, што патрэбна для душы, для супакаення, насычэння, каб зразумець, хто мы на гэтай зямлі.”
Творы Максіма Багдановіча – гэта скарб для чытача. Яны саграваюць сэрца. На яго вершы кампазіторы напісалі шмат вельмі прыгожых песень.

На нашай святочнай юбілейнай імпрэзе гучалі вершы і песні ў выкананні сяброў таварыства і гасцей вечарыны Наталлі Камілеўскай, Эльвіры Гамершміттэ, Таісіі Бачкаровай ды іншых. Я акапэльна праспявала песню “У Максіма на кашулі”, якая мне вельмі падабаецца. Гучалі таксама “Вераніка”, “Не кувай ты, шэрая зязюля” ды іншыя песні на словы славутага юбіляра. Напрыканцы першай часткі вечарыны ўсе разам мы праспявалі цудоўны раманс “Зорка Венера”.

Гэта быў не адзіны юбілей, які мы адзначылі 17 снежня. Другая частка шмпрэзы была прысвечана 90-гадоваму юбілею Наталлі Пятроўны Цімаховіч. Прысутнасць юбіляркі на імпрэзе, магчымасць падараваць ёй кветкі і віншаванні была радасным і каштоўным перажываннем для кожнага сябра таварыства.

Нашай найстарэйшай у “Сьвітанку” юбілярцы я прысвяціла верш. У маім вершы выказваю свае пачуцці, пажаданні і адносіны да гэтай легендарнай жанчыны.

БЕЛАРУСКАЕ СОНЕЙКА.

Усё жыццё СОНЦА яна вывучала —

І сама нарэшце СОНЕЙКАМ стала!

Сёння сабрацца ёсць важкая прычына:

У нас ЮБІЛЯРКА – ЛЕГЕНДА-ЖАНЧЫНА!

Вядомы вучоны, доктар навук фізычных,

Перакладчыца дайнаў і твораў паэтычных!

Яна нарадзілася, расла ў Рызе.

Багацця ў бацькоў наогул не было,

Але вось дзякуючы кнізе,

Яна пазнала навукаў святло

І ў іх дасягнула сапраўдных высотаў.

ВЯЛІКУЮ ДА ВУЧОБЫ МЕЛА АХВОТУ!

Школа, гімназія, універсітэт.

І Наталля Пятроўна раскрывае сакрэт:

У розных рэдакцыях ёй вельмі рады.

Праз газэту “Звязда” яна дае парады:

1. “ВУЧЫЦЦА НЕ ЛЯНУЙЦЕСЯ Ў ЛЮБЫМ УЗРОСЦЕ,

БО ТОЛЬКІ Ў РАЗВІЦЦІ ЁСЦЬ ПЭЎНЫ РУХ!”

Так што ў чалавека ВЫБАР ПРОСТЫ:

“ЖЫЦЦЁ або ЗАСТОЙ”- адно з двух!

2″ТРЭБА ЗАЎЖДЫ ЦІКАВІЦЦА І МАРЫЦЬ, МАРЫЦЬ, МАРЫЦЬ…

Тады дэпрэсія не прыдзе і пачакае старасць!”

3. “КАБ ВАМ ЗАЎЧАСНА НЕ СТАРЭЦЬ,

ЗАЙМАЙЦЕСЯ ЛЮБІМАЙ СПРАВАЙ!” –

Так лічыць юбіляр па праву,

Бо аккурат яна знайшла такую справу.

Навука заўжды і вабіла яе, і звала.

У Акадэміі навук яна ў Рызе працавала.

Вывучала ГАЛАКТЫКІ і СОНЦА законы.

НАТАЛЛЯ ПЯТРОЎНА – ВЯДОМЫ ВУЧОНЫ.

Яна гаворыць: “СОНЦА ВЕЛЬМІ РОЗНАЕ,

ТАМУ БУДЗЬЦЕ З ІМ АСЦЯРОЖНЫЯ!”

Працаздольнасць яе проста здзіўляе.

Упэўнена: САМ БОГ ЁЙ ДАПАМАГАЕ,

А яшчэ ХАРАКТЭРА НАДЗЕЙНЫ БЕЛАРУСКІ СКЛАД!

І праца ў яе заўжды йшла на лад.

На шасці замежных мовах размаўляе.

Каля трохсот навуковых работ яна мае.

З іх 20 публікацый можна прачытаць.

Яшчэ цікавы момант хочацца дадаць.

ГАВОРЫЦЬ НА ЧЫСЦЮТКАЙ БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ,

Хоць ў Беларусі ніколі не была.

Размоўную сама пазнала меней-болей,

А вось літаратурную ГІМНАЗІЯ Ў ІНДРЫ ЁЙ ДАЛА.

Слова ДЭПРЭСІЯ ЁЙ НЕ ЗНАЁМА!

І толькі як выйдзе яна з дому,

ЗАМЕСТ таго, каб ІСЦІ Ў АПТЭКУ–

ПОЙДЗЕ Ў БІБЛІЯТЭКУ!

Там пасядзіць гадзіну – другую,

І значна лепей сябе адчуе!

ЯЕ ГАЛАВА – ГЕНЕРАТАР ІДЭЙ!!!

І З ІМІ ІДЗЕ ЯНА ДА ЛЮДЗЕЙ.

НАТАЛЛЯ ПЯТРОЎНА! З ЮБІЛЕЕМ ВАС ВІНШУЕМ!

МЫ ВАС ВЕЛЬМІ ЛЮБІМ, ПАВАЖАЕМ І ШАНУЕМ!

УСЕ СЯБРЫ “СЬВІТАНКА” І Я АСАБІСТА

ЖАДАЕМ, КАБ НЕБА ЗАЎЖДЫ БЫЛО ЧЫСТЫМ

НАД ВАШЫМ ШЛЯХАМ, НАД ВАШЫМ ДОМАМ,
КАБ ВЫ НЕ ГУБЛЯЛІ ДОБРЫХ ЗНАЁМЫХ!

ВАШ ЮБІЛЕЙ ТАКІ ЗНАКАВЫ І ПРЫГОЖЫ!

І НЯХАЙ ВАМ ДАСЦЬ МАГУТНЫ БОЖА

З НАМІ СВЯТКАВАЦЬ і 100 СВАІХ ГАДОЎ!

ВАС БУДЗЕ САГРАВАЦЬ ЗАЎЖДЫ НАША ЛЮБОЎ!

ШЧАСЦЯ, ЗДАРОЎЯ ВАМ, НОВЫХ ІДЭЙ

І ПОБАЧ МЕЦЬ СУМЛЕННЫХ ЛЮДЗЕЙ!

А СЯБРЫ – БЕЛАРУСЫ НЕ ПАДВЯДУЦЬ:

РУКУ ДАПАМОГІ ЗАЎЖДЫ ПАДАДУЦЬ!!!

Людміла Яновіч. г Рыга

На здымках :

Дырэктар Рыжскай беларускай школы імя Янкі Купалы Ганна Іванэ знаёміць з выставай, прысвечанай Максіму Багдановічу

Спявае Мікола Казак

Гучыць песня “У Mаксіма на кашулі”(музыка Ул. Мулявіна) ў выкананні Людмілы Яновіч

Песня “Не кувай ты, шэрая зязюля” ў выкананні Эльвіры Гамершміттэ. Акампануе Наталля Камілеўская

Вершы Багдановіча чытае Таісія Бачкарова

Доктар фізічных навук Наталля Цімаховіч

Віншаванні і найлепшыя пажаданні юбілярцы ад “світанкаўцаў”

18/12/2016/0 Comments/by Svitanak

Карцін святочны феерверк

Беларусы Латвii, Галерэя, Дзень за днём, Культура, Летапiс

15 снежня 2016, 10:14

Выставай “Уражанні беларускіх мастакоў у Балтыі” адзначыла свой 25-гадовы юбілей у Рызе вядомая творчая суполка “Маю гонар”

На святочным вернісажы выступае кіраўнік суполкі Вячка Целеш (злева)

Творчыя почыркі ў супляменнікаў, што стварылі ў 1991 годзе ў Рызе Аб’яднанне мастакоў-беларусаў Балтыі “Маю гонар”, самыя розныя. Аднак усе яны маюць гонар належаць да беларускага свету. І не хаваюць таго, жывучы ў Эстоніі, Латвіі, Літве ці Швецыі. З нагоды юбілею суполкі яны і зладзілі выставу ў галерэі Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч. Вернісаж быў 17 лістапада.

Старшынюе ў аб’яднанні па-ранейшаму Вячка Целеш: мастак, даследчык беларускай гісторыі, культуры і мастацтва, грамадскі дзеяч. Гэта чалавек вялікай душы і вялікай адказнасці за справу, якой даўно займаецца. Дзякуючы яму ды ягоным паплечнікам і зладзілася прыгожая, цёплая імпрэза. Свята сабрала як мастакаў, так і аматараў мастацтва, якім блізкая да таго ж беларуская мова, нашы песні. Сімвалічна, што вернісаж прайшоў напярэдадні 98-й гадавіны абвяшчэння Латвійскай дзяржавы: дзень 18 лістапада – светлы і святы для кожнага грамадзяніна Латвіі. Карціны беларускіх мастакоў – гэта як святочны феерверк, прыгожы падарунак Латвіі.

На выставе сабраны творы 23-х мастакоў суполкі з Латвіі, Літвы, Эстоніі, выкананыя ў розных тэхніках: жывапіс, графіка, фотамастацтва. Латвію прадстаўляюць Ганна Пейпіня, Надзея Ізянёва, Аліна Літвіненка, Ірына Трумпель-Сабалеўская, Алена Раманенка, Вольга Кажамяка, Ірына Кароль, Тамара Насенка, Людміла Жэлабоўская, Алена Ціхамірава, Васіль Малышчыц, Анатоль Ермаковіч, Пётр Худабчонак, Лявон Маствілішскі ды Вячка Целеш. З Літвы – працы Алега Аблажэя, які, на жаль, сёлета адышоў у іншы свет. Яго творы, а таксама свае на выставу прывезла Крысціна Балаховіч. З Эстоніі прынялі ўдзел у выставе Маргарыта Астравумава, Генадзь Курлянкоў і Людміла Прыбыльска, са Швецыі – Кацярына Осберг і Ян Кузміцкі.

Звычайна святы ўпрыгожваюцца жывымі кветкамі, на якія Рыга вельмі шчодрая. І падалося мне пад час вернісажу: на нейкі момант хораша паядналіся кветкі віншаванняў у руках мастакоў і кветкі на палотнах, жыццё якім далі працавітыя пэндзлі. У кожным позірку ўдзельнікаў імпрэзы ззяла ўдзячнасць за падараванае свята, за сустрэчу з высокім мастацтвам, а яшчэ й гонар за нашу агульную Радзіму-Беларусь.

Як і належыць, госці прыйшлі з падарункамі. Музычнае віншаванне прысвяціў мастакам маэстра Рафі Хараджанян, гаспадар у галереі. Упрыгожыў свята і Алесь Камоцкі з Мінска – паэт, спявак, сябар Згуртавання беларусаў свету “Бацькаўшчына”. Ён спяваў вядомы раманс “Зорка Венера” на верш Максіма Багдановіча, іншыя цудоўныя творы. Алесь зачытаў віншаванне, якое даслала юбілярам “Бацькаўшчына”. Выставу не пакінула без увагі Амбасада Беларусі ў Латвіі: з віншаваннем і пажаданнем творчых поспехаў звярнуўся да мастакоў Аляксандр Сушкевіч, Першы сакратар Амбасады. Віншавалі мастакоў сябры, знаёмыя: ад Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” – старшыня суполкі Ірына Кузміч, ад супляменнікаў Даўгаўпілса – кіраўніца Цэнтра беларускай культуры Жанна Раманоўская. Пры падтрымцы Мінкультуры Латвіі, рыжскай Думы, беларускіх прадпрымальнікаў да юбілею выйшаў цудоўны буклет, яркая афіша, былі разасланыя прыгожыя запрашэнні.

Увесь вечар у святочнай зале панаваў прыўзняты настрой, гучала музыка. Час праляцеў хутка, ды сябры не хацелі разыходзіцца. Былі да месца размовы, песні, мары, святочныя напоі ды найсмачнейшыя ў свеце дранікі. А заключным акордам вечарыны прагучалі родныя песні ў выкананні гурта “Вытокі”.

Дарагія мастакі, з юбілеем вас! Здароўя вам, гармоніі ў душах, і мноства светлых колераў у палітры вашых жыццяў, і мноства прыемных паўтонаў у палотны вашых лёсаў!

Ганна Іванэ, дырэктарка Рыжскай беларускай асноўнай школы імя Янкі Купалы

15/12/2016/0 Comments/by Svitanak

Адкрылася юбілейная выстава беларускіх мастакоў «Маю гонар»

Беларусы Латвii, Галерэя, Дзень за днём, Культура, Летапiс

01 снежня 2016, 10:16

17 лістапада 2016 года, напярэдадні Дня Незалежнасці Латвійскай Рэспублікі, у будынку «Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч» у Рызе адбылося адкрыццё юбілейнай выставы «Уражанні беларускіх мастакоў у Балтыі» Аб’яднання беларускіх мастакоў Балтыі «Маю гонар». На ўрачыстасць прыбылі мастакі і госці з Латвіі, Літвы, Эстоніі, Швецыі і Беларусі.

Аб’яднанне беларускіх мастакоў Балтыі «Маю гонар» заснавана 12 студзеня 1991 года мастакамі з Латвіі, Літвы, Эстоніі і Санкт-Пецярбурга. Усіх іх аб’ядноўвае любоў да беларускай культуры і мастацтву. Мастакі працуюць у розных тэхніках жывапісу, графікі, скульптуры і фотамастацтва. Выставы суполкі праходзілі ў многіх гарадах Латвіі, у Беларусі, Літве, Эстоніі. Нязменным кіраўніком Аб’яднання беларускіх мастакоў Балтыі «Маю гонар» з’яўляецца Вячаслаў Міхайлавіч Целеш (Вячка Целеш) – член Саюза мастакоў Беларусі, член Саюза мастакоў Латвіі, кавалер Ордэна Трох зорак ЛР.
2016 год для аб’яднання праходзіць пад знакам 25-гадовага юбілею. І калі красавіцкая выстава ў Даўгаўпілскім музеі адкрыла праграму юбілейных мерапрыемстваў, то выстава ў «Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі» (АНКТЛ), дзе жыве і Латвійскае беларускае культурнае таварыства “Світанак”, завяршае гэтае кола гонару.
У Аб’яднанне беларускіх мастакоў Балтыі «Маю гонар» ў розныя гады уваходзілі Алег Аблажэй (Літва), Крысціна Балаховіч (Літва), Вячка Целеш (Латвія), Анатоль Ермаковіч (Латвія), Пётр Худобчонак (Латвія, Даўгаўпілс), Надзея Ізенёва (Латвія), Ірына Кароль (Латвія), Вольга Кажамяка (Латвія), Генадзь Курленкоў (Эстонія), Вячаслаў Лаўрыновіч (Латвія), Аліна Літвіненка (Латвія), Васіль Малышчыц (Латвія), Леанід Маствілішскі (Латвія), Тамара Насенка (Латвія), Кацярына Осберг (Швецыя ), Маргарыта Астраўмава (Эстонія), Людміла Прыбыльская (Эстонія), Ганна Пейпіня (Латвія), Алены Раманенка (Латвія), Зіта Суднік (Латвія), Алена Ціхамірава (Латвія), Ірына Трумпель-Сабалеўская (Латвія), Галіна Жэлабоўская (Латвія , Даўгаўпілс). Іх карціны ўпрыгожылі выставачную залу АНКТЛ. А ў зале яблыку няма дзе было ўпасці, столькі сяброў прыйшлі падзяліць з мастакамі радасць юбілейнай выставы.
Урачыстасць адкрыў старшыня Аб’яднання беларускіх мастакоў Балтыі «Маю гонар» і намеснік старшыні Латвійскага беларускага культурнага таварыства “Світанак” Вячка Целеш, павіншаваўшы ўсіх са святам Латвіі, за свабоду якой на барыкадах стаялі і беларусы. Прагучаў гімн Латвійскай Рэспублікі. Майстар прадставіў кожнага мастака, якіх віталі апладысментамі і кветкамі гледачы. Хвілінай маўчання ўшанавалі памяць Алега Аблажея, які сышоў у гэтым годзе ў лепшы свет.
Мерапрыемства пранікнённа вяла журналістка Латвійскага радыё, член «Світанка» Таццяна Касуха, знаходзячы дзіўна цёплыя словы, прадстаўляючы кожнага госця.
Першы сакратар амбасады Рэспублікі Беларусь у Латвійскай Рэспубліцы Аляксандр Сушкевіч, кіраўнік АНКТЛ Рафі Хараджанян, дырэктар Рыжскай беларускай школы імя Янкі Купалы Ганна Іване, кіраўніца Даўгаўпілскага Цэнтра беларускай культуры Жана Раманоўская, старшыня таварыства «Світанак» Ірына Кузьміч, кіраўнік Беларускага інфармацыйнага цэнтра Уладзіслаў Рэдзькін, мецэнат Дзмітрый Кабановіч павіншавалі мастакоў з юбілеем аб’яднання «Маю гонар» і выставай, адзначыўшы іх значны ўклад у культуру Латвіі і Беларусі.
Прывітанне з Радзімы, ад аб’яднання «Бацькаўшчына», мастакам прывёз вядомы беларускі бард і паэт, лаўрэат шматлікіх фестываляў аўтарскай песні Алесь Камоцкі. Ён пад гітару выканаў некалькі песень, якія гледачы слухалі, затаіўшы дыханне. Цудоўна выканалі песні на беларускай мове выхаванцы Рыжскай беларускай школы. І хацелася ў скокі ісці пад завадныя народныя песні ў выкананні ансамбля «Вытокі».
Вечар атрымаўся дзіўна светлым, душэўным. І доўга яшчэ ў сценах старадаўняга асабняка гасціннага АНКТЛ гучалі песні і гутаркі людзей, аб’яднаных агульнай зямлёй, культурай, ідэяй – аднадумцаў.
Па дамоўленасці, у 2017 годзе ў Даўгаўпілскім Цэнтры беларускай культуры пройдзе выстава Аб’яднання беларускіх мастакоў Балтыі «Маю гонар». Іх юбілейная брашура, а таксама дыск з песнямі А.Камоцкага папоўнілі фонды бібліятэкі ЦБК.

http://www.bkc.daugavpils.lv/be

www.zbsb.org

01/12/2016/0 Comments/by Svitanak

Мелодыі фарбаў Надзеі Ізянёвай

Беларусы Латвii, Галерэя, Дзень за днём, Культура

У яе творчасці знайшлі адлюстраванне краявіды чатырох краін, у тым ліку і роднай Беларусі

Маляваць прыроду, далей ад мітусні горада, дзе чуваць толькі натуральныя гукі-мелодыі, дзе разгортваюцца краявіды сада, дрымучага ельніка ці хваёвага бору… Любавацца рачулкаю ў берагах, парослых кустоўем-хмызняком, з нахіленымі дрэвамі… Маляваць хвалістае мара з прыбоем ля скалістага берага… І ўсё гэта – любыя мясціны творчай працы Надзеі Ізянёвай, асабліва ў апошнія гады. Пра тое расказалі мне самі жывапісныя творы мастачкі на нядаўняй юбілейнай выставе яе ў галерэі АНКТЛ (Асацыяцыя нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч) у Рызе.

Надзея, супляменніца нашая таленавітая, нарадзілася далёка ад Бацькаўшчыны: у вёсцы Баранаўка ля Казані. Прыйшла ў сям’ю Лаўрыновічаў – Уладзіміра Уладзіміравіча і Ніны Рыгораўны (Дарашчонак). Яны самі з Шаркаўшчыны (Віцебшчына), а на пачатку Другой сусветнай вайны былі эвакуяваны ў Татарстан. У 1954-м сям’я вярнулася дадому, жыла ў Шаркаўшчыне, там Надзея скончыла сярэднюю школу. Там на ўроках малявання ў настаўніка Канстанціна Клундука атрымала добрыя веды і навыкі ў маляванні, там абудзілася ў яе цікавасць, любоў да мастацтва. Таму пасля школы і паступіла на мастацка-графічны факультэт Віцебскага педінстытута. Да таго ж там ужо вучыўся яе старэйшы брат, Вячаслаў Лаўрыновіч. Надзея пасля заканчэння інстытута, у 1969-м, жыла ў Полацку, працавала галоўным мастаком Полацкай фабрыкі мастацкіх вырабаў. З 1970 года творчыя і жыццёвыя дарогі павялі мастачку ў свет. Спачатку паехала да бацькоў у Латвію, у горад Тукумс: туды яны перабраліся на сталае жыццё. У Тукумсе працавала настаўніцай малявання ў школе, а ў вольныя часы, асабліва пад час канікулаў, малявала наваколлі горада. Выйшла замуж за вайскоўца Анатоля Ізянёва, яго накіравалі служыць у Польшчу, і сям’я жыла у горадзе Бжэг, дзе Надзея таксама шмат малявала. Там была і яе першая персанальная выстава жывапісу. Пасля мужа перавялі ў Прыморскі край, сям’я пераехала ў Арсеньеўск – і еўрапейскія пейзажныя матывы ў творчасці супляменніцы змяніліся тады на пейзажы Далёкага Усходу.

Цяпер Надзея жыве ў Латвіі. Пасля смерці мужа і з выхадам на пенсію яшчэ больш прыхілілася да мастацтва, да прыроды. Малюе латвійскія пейзажы летам і восенню на прыродзе, а калі надвор’е не вельмі спрыяе, то піша карціны дома па эцюдах. Часам наведвае сына ў Арсеньеўску і піша там пабярэжжа і Японскае мора. Кожнае лета ездзіць у Беларусь, у родную Шаркаўшчыну. І гэта для яе не толькі сустрэчы з сябрамі, блізкімі, але і праца з эцюднікам на пленэры. На сёлетняй выставе было 50 жывапісных пейзажаў, намаляваных у 1985-2015 гадах у Латвіі, Польшчы, у Прыморскім краі Расіі ды ў Беларусі – на Шаркаўшчыне. Адкрыццё юбілейнай выставы сталася добрым святам для яе самой і тых, хто паглядзець прыйшоў яе творы, павіншаваць з падзеяй. Віншавалі Надзею добрымі словамі, кветкамі калегі з Аб’яднання мастакоў-беларусаў Балтыі “Маю гонар” – яна сябар творчай суполкі, удзельнічае ў яе розных выставах. Цёплыя словы гаварылі юбілярцы сябры, знаёмыя, родныя брат Алег і сястра Людміла: яны таксама жывуць у Латвіі.

*Беларуская рэчка Янка. Палатно, алей. 2013*

Віншаваў мастачку-беларуску старшыня АНКТЛ прафесар Рафі Хараджанян, потым быў святочны канцэрт. Выступала вакальная група “Раманс” пад кіраўніцтвам вядомага ў Латвіі музыканта Валерыя Буля. Артысты Казімір Сарокін, Дагмара Сусэклэ, Вольга Баброва, Уладзімір Кісялёў, Лявон Байкоў, Вера Лебедзева і Валянціна Гнацюк (усе яны прафесійныя спевакі!) выконвалі беларускія, латышскія, рускія, цыганскія ды іншыя песні. І часам было адчуванне: мелодыі музыкі зліваюцца з мелодыяй фарбаў на палотнах карцін Надзеі Ізянёвай.Непаўторны момант паяднання музаў!

Сімвалічна, што юбілейная выстава Надзеі Ізянёвай праходзіць у такі знакавы год для нашай суполкі “Маю гонар”: 12 студзеня ёй споўнілася 25 год. У 2016-м плануем ладзіць не толькі выставы аб’яднання, але і персанальныя выставы яго сябраў. І была ўжо, дарэчы, 19 лютага персанальная выстава “Акалічнасці” нашай мастачкі Ганны Пейпіні ў Мінску: у Нацыянальным цэнтры сучаснага мастацтва Беларусі. А выстава Надзеі Ізянёвай – гэта добры працяг свята-юбілею беларускага аб’яднання.

Вячка Целеш
газета “Голас Радзімы”

20/04/2016/0 Comments/by Svitanak

Без мінулага – няма будучынi. Угодкi Акту 25 Сакавiка ў Рызе.

Векапомнае, Дзень за днём, Культура, Летапiс, Наш каляндар

22 сакавіка 2016, 21:55

Наша гісторыя пераканаўча сведчыць, што Беларусь – еўрапейская краіна з багатай і слаўнай мінуўшчынай. Больш за тысячу гадоў налічвае традыцыя беларускай дзяржаўнасці.

Беларусь заўсёды была арганічнай часткай агульнаеўрапейскай цывілізацыі. На пачатку ХХ стагоддзя рух нацыянальнага Адраджэння паставіў на парадак дня аднаўленне дзяржаўнасці. 25 сакавіка 1918 года адбылося абвяшчэнне незалежнай Беларускай Народнай Рэспублікі.

З таго дня прайшло 98 гадоў, але падзею гэтую і сёння шануюць беларусы ва ўсім свеце. Не выключэнне сярод іх і ЛТБК „Сьвітанак”, якое 19 сакавіка зладзіла цёплую сустрэчу сяброў і аднадумцаў. Адчуванне еднасці, гонару за сваю краіну, яе гісторыю, родную мову, аб’яднала ўсіх, хто прыйшоў на свята.

Сапраўды, калі мы збіраемся разам, асабліва востра прыходзіць жаданне згадаць тых асоб у нашай гісторыі i літаратуры, якія ў сваёй творчасці найбольш поўна ўвасобілі характар і адметнасць кожнага з нас. І як тут не ўзгадаць Уладзіміра Караткевіча, які запэўніў:„без мінулага – няма будучыні”. Цяжка з гэтым не пагадзіцца.

Упрыгожылі святочную імпрэзу сваiмi чароўнымі песнямi выканаўцы з гурта „Вытокі”. Самадзейныя артысты спявалі творы на словы нашага латвійскага паэта-беларуса Станіслава Валодзькі, пакладзеныя на музыку “cьвiтанкаўцам” Станіславам Клімавым. Шкада, што сёння Станіслава ўжо няма сярод нас, але кранальныя гукі яго мелодый жывуць i нікога не пакідаюць без уражанняў.

Гучыць ціхая мелодыя, павольна ліецца родная сэрцу мова і плыве перад вачыма бацькоўская хата з буслянкай, суніцы, кубак сырадою ў матуліных руках, а яшчэ – язмін. Як жа ён пахне, як пахне!

Наведаў нашу імпрэзу і вядомы латышскі паэт і перакладчык Улдыс Бэрзыньш. Ён павіншаваў прысутных са святам і зазначыў, што латышы і беларусы маюць шмат агульнага не толькі ў гістарычным плане, але і ў сугуччы нашых моў. Пагадзілася з ім і спадарыня Натальля Пятроўна Цiмаховiч, ганаровы сябра таварыства „Сьвітанак”, якой хутка споўніцца 90 год. Няхай шануе яе Бог!

Мінулае, сучаснасць i будучыня заўсёды вельмі блізкія. І нельга разарваць гэтую сувязь. Пэўна сімвалічна, што сярод сяброў-сьвітанкаўцаў і самы маленькі – першакласнiк Мікола Казак, у асобе якога і ёсць наша надзея, будучыня, неабходнасць да дробязей захаваць нашу слынную спадчыну. Расці, Міколка, дужэй, набірайся ведаў!

Каб свята адбылося, нямала намаганняў прыклаў і наш шаноўны Вячка Целеш. Мінавіта яму належыць сцэнар добра зладжанага мерапрыемства.

Падзея 25 сакавіка, якую таварыства „Сьвітанак”адзначае штогод на працягу ўжо амаль 30-ці гадоў, з моманту свайго заснавання – гэта не толькі жаданне сабрацца разам адзінадумцам, не толькі магчымасць палунаць ва ўспамінах, але перш за ўсё ўсведамленне сваёй нацыянальнай свядомасці, пошырэнне ведаў і вялікае спадзяванне, што Беларусь зойме годнае месца ў дэмакратычнай еўрапейскай супольнасці.

Ганна Iванэ

На здымках Таццяны Казак:

Гучыць “Магутны Божа” ў выкананні Міколы Казака

Віншаванне са святам ад Старшыні Рады БНР Івонкі Сурвіллы агучвае Вячка Целеш

Спявае гурт “Вытокі”

Госць імпрэзы вядомы латышскі паэт і перакладчык Улдыс Бэрзыньш.

Прамаўляе сябра таварыства доктар фізічных навук Натальля Цімаховіч

22/03/2016/0 Comments/by Svitanak

“Гадоў датыкненні”

Беларусы Латвii, Галерэя, Дзень за днём, Культура

02 студзеня 2016, 14:27

Напрыканцы 2015 года, 16 снежня, у памяшканні Рыжскай Думы (Рыжскай ратушы) адбылося адкрыццё выставы, жывапісу і графікі “Гадоў датыкненні” прысвечанай 40-годдзю творчай дзейнасці Вячкі Целеша, вядомага латвійскага мастака-беларуса.

Яго запаветная мара стаць мастаком здзейснілася ў 1975 годзе, калі ён скончыў Латвійскую Дзяржаўную Акадэмію мастацтваў. Сёння Вячка Целеш з гонарам зазначае, што мастацкі густ яго і прафесіяналізм выпрацоўваліся пад уплывам выдатных педагогаў прафесароў Конрада Убанса, Эдуарда Калныньша, Пэтэрыса Упітыса і Уладзіміра Козіна.

Вячка Целеш сапраўдны творца і вялікі працаўнік. На яго рахунку – вялікая колькасьць персанальных і каллектыўных выстаў. Толькі ў бягучым годзе ён зладзіў некалькі каллектыўных і тры персанальных выставы.

А вось пра Целеша – жывапісца хочацца згадаць асобна. Агнём любові, незвычайнай вытанчанасці і прыгажосці гараць яго палотны. Калькі ў іх колераў, паўтонаў, незвычайных фарбаў, тонкага адчування свету. Крані той яблык і пырсне ён спелым сокам, апячэ водарам дзяцінства. А вяргіні, нібы сполахі апошняга бабінага лета, ці тая сцяжынка, што ад бацькоўскай хаты, ці не яна стане жыццёвым шляхам пасля.
У кожнага, хто прыйшоў павіншаваць свойго сябра і мастака сваё, вельмі асабістае адчуванне яго творчасці.

З цёплымі пажаданнямі прыйшлі на выставу прадстаўнікі беларускай амбасады – першы сакратар Аляксандр Сушкевіч і саветнік-пасланнік Яраслаў Міцкевіч, вядомы латышскі мастацвазнаўца Марыса Бранцыс, прафесар ISMA Віктар Гапеенка. Вядомы латышскі паэт і перакладчык Улдыс Бэрзыньш прачытаў верш Пётры Целеша ў сваём перакладзе з польскай на латышскую мову. Пра Пётру Целеша партэбна сказаць асобна. Гэта адзін з прадстаўнікоў радаводнага дрэва Вячкі Целеша, імя якога згадвае спадар Целеш у сваёй кнізе „Адсюль наш род, тут мой прычал”. Не забыліся пра свайга настаўніка і першага дырэктара і сённяшнія вучні Рыжскай беларускай асноўнай школы імя Янкі Купалы. Яны парадавалі ўдзельнікаў імпрэзы музычным віншаваннем, ад якога па-юначы хороша пасвятлеў у мастака твар. Не, не здарма столькі здароўя, столькі высілкаў было некалі аддадзена любай школе!

Гадзіннік жыцця хутка адлічвае час. З кожным годам, на вялікі жаль, адыходзяць ад нас надзейныя і любімыя нашы сябры. І як прыемна сярод гасцей было ўбачыць, што В.Целеша прыйшоў павіншаваць яго педагог, былы загадчык кафедры жывапісу Латвійскай Акадэміі мастацтваў прафесар Уладзімір Іванавіч Козін. Бог якому наканаваў такое доўгае і прыгожае жыццё. Спадар Козін мае сёння 93 гады. Беражы яго Божа!

Дарагі, родны наш Вячка! З юбілейнай выставай Вас! Жадаем здароўя, моцы, спагады, адданых вучняў і мноства сонечных, жыццясцвярджальных колероў на вашых палотнах!

Ганна Іванэ,

дырэктарка Рыжскай беларускай асноўнай школы імя Янкі Купалы

На здымках:

Вячка Целеш і яго працы

Добрыя словы мастаку адрасаваў вядомы латышскі мастацтвазнаўца Марыс Бранцыс

Мастака вітае Рыжская беларуская школа імя Янкі Купалы

Вячка Целеш са сваім педагогам – прафесарам Уладзімірам Козіным

Віншаванне Вячку Целеша ад дырэктара РСШ №71 Андрэя Рыжыкава

Юбіляра віншуе прафесар ISMA Віктар Гапеенка

Вячка Целеш з унукамі – Славікам і Алінай

02/01/2016/0 Comments/by Svitanak

Восеньская палітра мастакоў “Маю гонар”

Беларусы Латвii, Галерэя, Дзень за днём, Культура

22 кастрычніка 2015, 10:06

У прыканцы верасня ў Акадэмічнай бібліятэцы Латвійскага ўніверсітэта ў Рызе адкрылася выстава ” Балтыя вачамі беларусаў” латвійскай суполкі Аб’яднання мастакоў-беларусаў Балтыі “Маю гонар”.

Гэта выстава не была запланавана загадзей, як гэта звычайна робіцца, бо ўсе галерэі, музеі і выставачныя залі складаюць планы за год і нават за два да адкрыцця выставы. Аднак дзякуючы цудоўнаму і спагадліваму дырэктару Акадэмічнай бібліятэкі спадарыні Вэнты Коцэрэ, якая змагла знайсці для беларускіх мастакоў вакенца ў сваім плане, 25 верасня выстава нашага аб’яднання пачала сваю працу ў выставачнай галярэі бібліятэкі. Дарэчы, гэтае ўтульнае месца для сустрэч, прэзентацый і розных выстаў ужо не раз выкарыстоўвалі рыжскія беларусы і беларусы з самой Беларусі. У гэтым заслуга таксама і Беларускага інфармацыйнага цэнтра, які месціцца ў будынку бібліятэкі ды яго кіраўніка Уладзіслава Рэдзькіна.

Свае творы ў тэхніках жывапісу, акварэлі, станкавай графікі, малюнка, баціка, рэльефнай рэзьбы па дрэву паказалі дзесяць мастакоў суполкі . Гэта пейзажы Аліны Літвіненкі, Ганны Пейпіні, Алены Лаўрыновіч, Надзеі Ізенёвай, Галіны Жэлабоўскай, Алены Раманенкі, Ірыны Трумпель-Сабалеўскай і нацюрморты Анатоля Ермаковіча, Вячкі Целеша і Васіля Малышчыца.

Восень заўсёды багата кветкамі і нашыя мастакі атрымлівалі іх, разам з віншаваннямі, ад дырэктара Рыжскай Беларускай асноўнай школы імя Янкі Купалы Ганны Іванэ, старшыні Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” Ірыны Кузьміч і яе маленькай дачушкі Сафійкі.

На адкрыццё выставы сабраліся не толькі мясцовыя беларусы, але і латышы, прадстаўнікі іншых нацыянальных меньшасцяў. Віншаванне мастакам ад пасла Беларусі ў Латвійскай Рэспубліцы спадарыні Марыны Даўгаполавай зачытаў Першы сакратар амбасады Яраслаў Міцкевіч.

Віншавалі беларускіх мастакоў Старшыня Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч, прадстаўнік армянскай дыяспары прафесар Раффі Хараджаннян, старшыня Латвійскага грузінскага таварыства Нугзар Мдзінарышвілі і інш.

Адкрыццё выставы прыпала на пару бабінага лета, на першыя подыхі залатой восені, якая сваімі колерамі ўжо пачала ўпрыгожваць вуліцы, паркі і душы рыжан, ну а беларускі мастакі да гэтых колераў дадалі і фарбы сваіх прац.

Пакуль з гэта выставай будуць знаеміцца жыхары і госці нашай сталіцы, другая экспазіцыя беларускіх мастакоў “Маю гонар”адчыніцца ў кастрычніку ў горадзе Краславе, што знаходзіцца ў Латгальскім рэгіоне непадалёку ад мяжы з Беларуссю.

У наступным годзе аб’яднанне будзе адзначаць свой 25- гадовы юбілей і плануюцца выставы не толькі ў Рызе, але і ў іншых рэгіонах Латвіі. Cелятнія выставы – гэта восеньскія крокі да будучага юбілею, які мы будзем адзначаць у студзені 2016 года.

Старшыня Аб’яднання мастакоў-беларусаў Балтыі “Маю гонар” Вячка Целеш

На здымках:

Удзельнікаў імпрэзы вітае дырэктар Латвійскай акадэмічнай універсітэтскай бібліятэкі Вэнта Коцэрэ

Кветкі мастакам ад старшыні Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” Ірыны Кузьміч

Прывітальнае слова старшыні АНКТЛ імя Іты Казакевіч, прафесара Латвійскай музычнай акадэміі Раффі Хараджаняна

22/10/2015/0 Comments/by Svitanak

Прэзентацыя кнігі Улдыса Бэрзыньша “Салаўі крычаць, я па-латышску..

Дзень за днём, Культура, Летапiс, Літаратурная скарбонка

07 чэрвеня 2014, 00:39

24 траўня сёлета ў Доме Асацыацыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч адбылася прэзентацыя кнігі Улдыса Бэрзыньша «Салаўі крычаць, я па-латышску…», перакладзенай на беларускую мову вядомымі паэтамі і перакладчыкамі Алесем Разанавым і Андрэем Гуцавым.

Зборнік выбранай паэзіі вядомага латышскага паэта і перакладчыка быў выдадзены ў 2013 г. у выдавецтве “Кнігазбор” у Мінску. Тады ж у латвійскай амбасадзе ў Беларусі адбылася і першая прэзентацыя зборніка, на якой прысутнічаў аўтар.

Гэтую, другую па лiку прэзентацыю зборніка, ужо ў Рызе, арганізавала Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” пры падтрымцы Дзяржаўнага Фонда культурнага капітала Латвіі. Дзяуючы Фонду, удзел у прэзентацыi, акрамя аўтара, змаглi ўзяць i перакладчыкi з Мiнска. Апрача Алеся Разанава, Андрэя Гуцава, прыемнай госцяй з Беларусi на імпрэзе “Сьвітанка” была ўнучка Якуба Коласа і Янкі Маўра спадарыня Марыя Міхаўлаўна Міцкевіч, а таксама саветнік-пасланнік беларускай амбасады ў Латвіі Яраслаў Міцкевіч, першы сакратар пасольства Аляксандр Сушкевіч, кiраўнiк Беларускага інфармацыйнага цэнтра Ўладзіслаў Рэдзькін, старшыня Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч прафесар Рафі Хараджанян, эксперт нацыянальных меньшасцяў Рыжскай Думы, старшыня Латвійскага таварыства нямецкай культуры спадарыня Айна Балашка.

Выхад асобнай кнігі латышскага паэта ў перакладзе на беларускую мову – значная падзея для беларуска-латышскіх і латышска-беларускіх літаратурных стасункаў, якія на працягу апошніх дзесяцігоддзяў былі спыненыя. І гэтую падзею можна лічыць першай ластаўкай магчымага аднаўлення далейшых літаратурных сувязяў паміж нашымі суседнімі дзяржавамі.

Нягледзячы на незвычайна спякотны для Рыгі вясновы дзень, на сустрэчу з літаратарамі, дзе гучала як беларуская, так і латышская мова, прыйшлі людзі розных узростаў і інтарэсаў. У цэнтры ўвагі быў, безумоўна, Улдыс Бэрзыньш. І гэта не толькі таму, што ён аўтар зборніка і вядомы паэт філасофскай авангарднай латышскай паэзіі, перакладчык з розных моў, у асноўным азіяцкіх, перакладчык са старажытнай габрэйскай мовы Бібліі, з арабскай на латышскую мову – Карана, кавалер найвышэйшай узнагароды Латвійскай дзяржавы – Ордэна Трох Зорак, даўні сябра “Сьвітанка”, а і таму, што ён толькі што адсвяткаваў свой 70-ці гадовы юбілей. Прысутныя віншавалі кветкамі спадара Бэрзыньша, а ён вельмі эмацыянальна чытаў свае вершы і апавядаў пра сябе, пра паэзію, пра мовы. Яго думкі і словы ў гэты момант былі звернутыя ў далёкае мінулае, менавіта ў той час, як ён казаў, калі не было ні Украіны , ні Расіі, ні Беларусі, калі існавала толькі стараславянская мова – аб’яднальная. Тады ж быў напісаны вядомы твор «Слова аб палку Ігаравым». Ён распавёў, як пасля трох гадоў карпатлівай працы разам са Кнутам Скуеніексам яны сумесна пераклалі помнік старажытнай славянскай літаратуры «Слова аб палку Ігаравым» са старажытнаславянскай на латышскую мову. Кнiга павiнна быць выдадзена сёлета. Гэта нагадала слухачам аб тым, як важна і патрэбна перакладчыку шмат працаваць, добра ведаць мову арыгінала твора, які ён перакладае.

З дадзенай паэтам здольнасцю словам пераносіць людзей з часа ў час, ад пачуцця да пачуцця, Улдыс Бэрзыньш чытаў свае вершы, перакладдзеныя на беларускую мову Алесем Разанавым яшчэ ў 80-я гады мiнулага стагоддзя на мове арыгiнала, вершы спадара Разанава ў сваiм перакладзе на латышскую мову, дзякaваў беларускіх паэтаў-перакладчыкаў за іх працу і візіт у Латвію.

Прыемнай і цікавай для беларусаў Рыгі была сустрэча з выдатным беларускім паэтам і перакладчыкам, класікам беларускага верліба, даўнім сябрам Улдыса Бэрзыньша, лаўрэатам Дзяржаўнай прэміі імя Янкі Купалы Алесем Разанавым. Алесь Разанаў у сваёй прамове дакрануўся да вечных вымярэнняў з незвычайнай трыганаметрыяй сваіх думак. Ён гаварыў пра гарызанталь і вертыкаль чалавечага шляха па Зямлi. Штодзённае жыццё, гарызанталь, – ёсць стасункі чалавека з мірам матэрыяльным і пераменным. Сапраўднае жыццё – па вертыкалі. Гэта жыццё душы. Мастацтва, творчасць дапамагае душы ўзнесціся ад глебы да Бога. Паэт чытаў вершы Улдыса Бэрзыньша ў сваім перакладзе, а таксама па просьбе прысутных – і свае філасофскія вершы.

Андрэй Гуцаў, асноўны перакладчык паэзіі Бэрзыньша на беларускую мову ў гэтым зборніку, расказаў, як зарадзілася ідэя зрабіць пераклад “Салаўі крычаць, я па-латышску…” Спадар Андрэй быў знаёмы са спадаром Бэрзыньшам яшчэ з пачатку дзевяностых гадоў мінулага стагоддзя, з часу вучобы ў групе перакладчыкаў на філалагічным факультэце Латвійскага Ўніверсітэта, калі Улдыс Бэрзыньш чытаў там лекцыі. Было прыемна слухаць, як Андрэй чытаў вершы Улдыса Бэрзыньша не толькі на беларускай мове, але і на латышскай мове, якую ён выдатна асвоіў, калі вучыўся ў Рызе. Пасля заканчэння Латвійскага Ўніверсітэта ў яго была магчымасць папрацаваць у Рызе. У 1994 г. як раз быў адчынены 1 клас Рыжскай Беларускай пачатковай школы, тагачасны дырэктар школы Вячка Целеш запрасіў Андрэя Гуцава, які добра валодаў беларускай і латышскай мовай, працаваць настаўнікам. Рэспубліка Беларусь тады таксама падтрымала гэту прапанову, нават выдзеліла яму пакой у памяшканні Амбасады Беларусi ў Латвіі, якая знаходзілася ў той час у Юрмале. Андрэй згадзіўся і першы год вучыў беларускіх дзетак роднай мове. Але праца не была доўгай, бо ён не адчуваў сябе педагогам, а больш адчуваў сябе літаратарам, ды і Бацькаўшчына, бацькоўская хата цягнулі дадому, таму ён вярнуўся ў Беларусь, каб займацца сваёй любімай справай – літаратурай і перакладамі.

Цікавую літаратурную імпрэзу ўпрыгожылi музычныя падарункi. Цудоўнай класічнай музыкай парадавалі прысутных госця Армянскага культурнага цэнтра, выпускніца Санкт-Пецярбуржскай кансерваторыі піаністка Манэ Даўцян, скрыпач, выпускнік Латвійскай акадэміі музыкі Рыгор Салнітыс i сябра Рады “Сьвітанка”, піяністка і кампазітар Наталля Камілеўская. Беларускія і латышскія песні пад гукі гармоніка і акардэона выканаў ансамбль “Вытокі” пад кіраўніцтвам Рышарда Райніса.

Як адзначыў старшыня Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч, што аб’ядноўвае 22 нацыянальных таварыстваў і саюзаў, прафесар Рафі Хараджанян, мэта i праграма дзейнасці асацыяцыi – не толькі дапамога таварыствам ў захаванні этнiчнай ідэнтычнасці, але і спрыянне выхаванню лаяльнасцi да Латвii, інтэграцыi нацыянальных меньшасцяў у агульную латвiйскую супольнасць, i імпрэза “Сьвітанка” – адзін з добрых прыкладаў працы ў гэтым накірунку.

На прэзентацыі прасутныя маглі набыць кнігу «Салаўі крычаць, я па-латышску…» і атрымаць аўтографы Улдыса Бэрзыньша і перакладчыкаў. Тыя, хто не змог трапіць на імпрэзу, могуць набыць яе ў таварыстве “Сьвітанак”.