Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” запрашае беларусаў разам адзначыць 106-я ўгодкі Акту 25 Сакавіка.

Імпрэза адбудзецца 23 сакавіка, у суботу, ў будынку Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі (вул. Слокас 37, Рыга) з удзелам беларускай дэлегацыі з Беластоку!

Пачатак у 14 30.

У праграме:

1. Творчая сустрэча з вядомым пісьменнікам і гісторыкам Уладзімерам Арловым. Аповед пра гісторыю БНР.

2. Прэзентацыя кніг “Імёны Свабоды”, “Незалежнасць – гэта…”, “Айчына” і іншых папулярных выданняў  У. Арлова.

3. Музычная частка. Музыка і кампазітар Раман Арлоў выканае патрыятычныя беларускія песні на гістрычную тэматыку.

4. Кніжны кірмаш і аўтограф-сесія.

Вядоўца сустрэчы – кіраўнік Фонду Kamunikat.org, стваральнік найбуйнейшай у свеце беларускай інтэрнет-бібліятэкі Яраслаў Іванюк.

Традыцыйна пасля афіцыйнай праграмы плануецца святочны сяброўскі стол у Каміннай зале (накрываем сумесна з 14 30 да 15 гадзін, кошыкі з прысмакамі прыносім на дабрачыннай аснове).

Кнігі Арлова і іншыя выданні Фонду Kamunikat.org можна будзе набыць толькі за наяўны разлік.

Чакаем ўсіх, хто неабыякавы да беларускай гісторыі, літаратуры і мастацтва!

Ўваход вольны, але данаты выступоўцам вельмі вітаюцца!

Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” запрасіла ўсіх неабыякавых да беларускай мовы далучыцца да імпрэзы, што адбылася ў нядзелю, 25 лютага 2024 г. ў Рызе, ў будынку АНКТЛ (вул. Слокас 37).

Дзейныя сябры таварыства збіраліся на чарговы справаздачна-выбарчы сход і традыцыйную дыктоўку, прымеркаваную да Міжнароднага Дня роднай мовы, што адзначаецца ва ўсім свеце 21 лютага.

Пачалася сустрэча з віншаванняў Ганны Іванэ, якая 4 лютага адзначыла свой чарговы юбілей. Сьвітанкаўцы віншавалі Ганну Ўладзіславаўну ў гэты дзень ў Рыжскай Беларускай асноўнай школе, дзе яна працуе, таксама на нашай старонцы, але не змаглі абмінуць яе ўвагай з нагоды юбілею яшчэ раз, у прысутнасці большай колькасці сябраў суполкі.

Сёлета беларусы ва ўсім свеце. ў тым ліку і ў нашым таварыстве, ў чэрвені плануюць адзначыць 100-гадовы юбілей славутага сына беларускага народа Васіля Быкава. Менавіта таму шматгадовая сябра Рады “Сьвітанка” Ганна Іванэ падрыхтавала для тэкста дыктоўкі ўрывак з твора знакамітага пісьменнніка “Жураўліны крык.”

Пераможцам у напісанні дыктоўкі, прысвечанай 100-м угодкам з дня нараджэння Васіля Быкава, былі падрыхтаваныя прызы. Ганна Іванэ адзначыла высокі ўзровень ўсіх напісаных сёлета прац. Без ніводнай памылкі ў дыктоўцы справіліся Таццяна Казак і Андрэй Костка. Менавіта спадар Андрэй атрымаў галоўны прыз – кнігу Уладзімера Арлова “Каханак яе вялікасці”.

Пасля справаздачы кіраўніцтва ЛТБК “Сьвітанак” аб выніках працы таварыства ў 2023 г. і абмеркавання плана працы на 2024 г. адбыліся штогадовыя выбары Рады ЛТБК “Сьвітанак” ў складзе 9 чалавек.

На сходзе, акрамя справаздачы і плана мерапрыемстваў на 2024 год, адбылося абмеркаванне таксама актуальных пытанняў, у тым ліку пытанне добраўпарадкавання і адкрыцця сквера імя Францыска Скарыны ў Рызе і пытанне закрыцця Рыжскай Беларускай асноўнай школы. Акрамя вышэйзгаданага юбілея сусветна вядомага пісьменніка Васіля Быкава, ў бягучым годзе запланавалі таксама ўшанаваць памяць расстраляных у 1937 годзе больш за 100 прадстаўнікоў беларускай творчай інтэлегенцыі – зладзіць Ноч расстраляных паэтаў у кастрычніку.

Што тычыцца традыцыйных “сьвітанкаўскіх” мерапрыемстваў, якія існуюць з моманту заснавання суполкі ў 1988-м годзе, то найбліжэйшай імпрэзай будзе святкаванне 106-х угодкаў Акту 25 Сакавіка. Імпрэза сёлета адбудзецца 23 сакавіка, у суботу, з удзелам гасцей, якія адмыслова прыедуць да нас на святкаванне з Польшчы: знакамітага пісьменніка і гісторыка Уладзімера Арлова, заснавальніка першай беларускай інтэрнэт-бібліятэкі “Камунікат” і кнігавыдаўца Яраслава Іванюка і спевака Рамана Арлова. Запрашаем ўсіх ахвотных далучыцца да святкавання гэтай важнай для кожнага беларуса даты! Вас чакае вельмі цікавы аповед Уладзімера Арлова пра БНР і цудоўныя патрыятычныя беларускія песні ў выкананні Рамана Арлова. Будзе працаваць беларускі кніжны кірмаш”, дзе можна будзе набыць (за наяўныя грошы) не толькі кнігі Уладзімера Арлова, але і іншыя цікавыя беларускія кніжкі-навінкі.

Запрашаем ўсіх ахвотных на наступную імпрэзу, а таксама далучыцца да працы Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак”, сачыце за аб’явамі на нашай старонцы!

Аўтар карціны “Свята роднай мовы” – Вольга Якубоўская.

Сапраўдная марозная зіма прыйшла ў Латвію ўжо ў канцы восені. Але гэта не стала перашкодай таму, каб  26 лістапада ў Рызе адбылося ўрачыстае і вясёлае адначасова беларускае свята, якое прынесла гаспадарам і гасцям шмат цяпла і добрага настрою. Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” запрасіла сваіх сяброў на юбілейную сустрэчу, прысвечаную 35-м угодкам таварыства “Сьвітанак”. У далёкім ўжо 1988-м годзе, яшчэ ў савецкі час, 27 лістапада беларусы заснавалі першае ў Латвіі таварыства беларускай культуры. На юбілей сабраліся сталыя госці “Сьвітанка”, а таксама беларусы ды іх сябры, пачынаючы ад Таллінна і да Латгаліі. Вечарына праходзіла традыцыйна “ў сваёй хаце” – у будынку Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч.

Імпрэза гэтак жа традыцыйна распачалася з выканання ўсімі прысутнымі гімнаў Латвіі “Dievs, svēti Latviju” і неафіцыйнага гімна Беларусі “Магутны Божа”.

Пасля хвіліны маўчання ў гонар тых сябраў таварыства, што адышлі у лепшы свет за гэтыя 35 гадоў, а таксама палеглых змагароў за незалежнасць Беларусі і Ўкраіны, ўспамінамі падзяліліся тыя, для каго “Сьвітанак” сапраўды стаў часткай іх жыцця. Госці імпрэзы змаглі пачуць невядомую дагэтуль інфармацыю пра гісторыю стварэння таварыства і намаганні і працу на беларуcкай ніве на працягу 35 гадоў ад першага старшыні “Cьвітанка” др. медыцыны Сяржука Кузняцова, вядомага мастака, кавалера Ордэна Трох Зорак Вячкі Целеша, шматгадовай старшыні таварыства Таццяны Казак і намесніцы дырэктара Рыжскай беларускай школы і дырэктаркі школьнага музея Янкі Купалы Ганны Іванэ.

Ганна Іванэ

Таццяна Казак

Вячка Целеш

Разам з беларусамі на свяце былі нашы сябры-латышы – доктар мастацтваў Ансіс Атаолс Бэрзыньш, сын вядомага паэта і шматгадовага сябра нашай суполкі Андрыса Бэрзыньша, фотамастак Оскар Пэйпіньш і іншыя. А старшыня таварыства “Fre Belarus” Илва Эвертэ не толькі звярнулася з віншаваннем да прысутных па-беларуску, а і яшчэ парыхтавала шмат плакатаў са словамі падзякі беларусам, што было вельмі кранальна.

“Сьвітанак” прыехалі павіншаваць таксама госці-беларусы з Таллінна з Беларускага інфармацыйна-культурнага цэнтра ў Эстоніі Артур Цурбакоў і Дзяніс Прыстромскі з сваімі сем’ямі. А сын Артура саксафаніст Якуб Цурбакоў нават падрыхтаваў музычны падарунак удзельнікам святочнай імпрэзы і выступіў разам з госцем з Беларусі – спеваком Віктарам  Шалкевічам.

Госць вечарыны Стэфан Эрыксан, дырэктар Бюро Рады міністраў Паўночных краін у Латвіі, у сваёй віншавальнай прамове падзякаваў Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак”  за тое, што падчас сваёй працы ў Латвіі ён мае магчымасць з вялікім задавальненнем правесці час у беларускім асяродку. У свой час у 2000-х спадар Стэфан выконваў абавязкі Надзвычайнага і Паўнамоцнага Амбасадара Каралеўства Швецыі ў Рэспубліцы Беларусь. Ён не толькі дасканала вывучыў беларускую мову, але вельмі шмат зрабіў для развіцця беларуска-шведскіх стасункаў ў галіне культуры. Таму такія словы ацэнкі працы таварыства спадара Эрыксана, які рэгулярна наведвае імпрэзы “Сьвітанка”, былі вельмі прыемнымі для арганізатараў юбілейнай вечарыны.

Лізавета Дубінка-Гушча была прызначаная дырэктаркай Дацкага інстытута культуры ў Эстоніі, Латвіі і Літве і таму сёлета прыехала ў Латвію. У сваёй віншавальнай прамове яна адзначыла, што заўсёды адчувае на “cьвітанкаўскіх” вечарынах сябе вельмі ўтульна, як дома ў Беларусі, і выказала спадзеў на далейшае плённае супрацоўніцтва.

Напэўна, падарункамі не трэба выхваляцца, але некаторыя з іх сапраўды вартыя ўвагі. Госця юбілейнай імпрэзы ўкраінка Таццяна Шчэрбанос, якая знайшла часовы прытулак у Латвіі з-за вайны і наведвае практычна ўсе нашы імпрэзы ў таварыстве,  адмыслова ў якасці музычнага падарунка сваім беларускім сябрам на юбілей вывучыла і выканала песню Ігара Лучанка на словы Уладзімера Някляева “Світанак”. Гэтая песня была таксама ў рэпертуары гурта “Сьвітанак” пры нашым таварыстве ў 2000-х гадах, таму шмат у каго з прысутных выклікала настальгічныя ўспаміны.

А яшчэ таварыству “Сьвітанак” падаравалі кавалачак гісторыі нашай культуры ў Латвіі. Афішу з тэатральнай пастаноўкі “Паўлінка” беларускага тэатра ў Рызе ў 1937 годзе музею Рыжскай Беларускай асноўнай школы, заснаванай нашым таварыствам ў 1994 годзе, прэзентаваў першы старшыня “Сьвітанка” Сяржук Кузняцоў.

Таксама варта адзначыць карціну “Падарунак”, падараваную Вольгай Якубоўскай і беларускім мецэнатам з Грузіі Іванам Бахціным. Мы ўжо пісалі ў іншым артыкуле на нашай старонцы, як   латвійскія беларусы ўдзячныя Вользе і Івану за іх дапамогу і ўдзел Вольгі ў жыцці таварыства. Нажаль, знакамітая беларуская мастачка не змагла асабіста на юбілеі ўручыць падарунак, бо была ў гэты час на адкрыцці сваёй персанальнай выставы ў Італіі. Замест яе гэта зрабілі сябры аб’яднання беларусаў “Суполка”, з якім у “Сьвітанка” існуе цеснае супрацоўніцтва. Марыя Давыдава-Новікава ў сваім віншавальным выступе пажадала плёну ў працы таварыства і поспехаў у супрацоўніцтве паміж латвійскімі беларускімі грамадскімі арганізацыямі і надалей.  

Галоўнай падзеяй юбілейнай вечарыны стаў канцэрт вядомага барда з Беларусі, паэта і шоўмэна Віктара Шалкевіча. Ён адмыслова прыехаў выступіць у Рызе на юбілеі і не пагадзіўся на сумныя ўспаміны аб тым, “як жа раней было добра”. Спявак упэўніў усіх, што 35-годдзе – гэта толькі пачатак, а “Сьвітанак”, як і нашу родную Беларусь, чакае светлая і радасная будучыня. Віктару падпявала ўся зала, а гук яго гітары прымушаў падтанцоўваць кожнага. Асаблівасцю барда з’яўляюцца яго анекдатычныя гісторыі паміж песнямі, якія таксама стваралі цудоўны настрой гэтай вечарыны. Ад канцэрта засталіся ў захапленні як тыя, хто даўно ведаў Віктара Шалкевіча, ягоныя адданыя фанаты, што спявалі ўсе песні напамяць, так і  моладзь – тыя, хто слухалі яго песні ўпершыню.

Пасля канцэрта і апошніх віншаванняў, адбыўся традыцыйны сяброўскі стол у Каміннай зале. Сябры “Сьвітанка” і госці знаёміліся паміж сабой, спявалі песні, успаміналі былое і рабілі планы на будучыню. Таксама прысутныя маглі пазнаёміцца з творамі беларускай мастачкі з аб’яднання “Маю гонар” Алены Лаўрыновіч, выстаўленымі ў Каміннай зале на яе персанальнай выставе з 24 лістапада. А Віктар Шалкевіч нястомна працягваў свой фейерычны выступ і за святочным сталом.

У верасні 2023 года выйшаў мастацкі фільм “Mana brīvība” (Мая свабода), прысвечаны нацыянальнаму адраджэнню Латвіі і ролі нацменьшасцяў у гэты час. Гэтая гісторыя таксама з’яўляецца гісторыяй “Сьвітанка”, бо таварыства – адно з заснавальнікаў Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч, якая таксама святкуе ў гэтыя дні сваё 35-годдзе. Недарма падчас выступу першага старшыні таварыства Сяргея Кузняцова былі ўзгаданы яго адносіны з Ітай Казакевіч.

Мы выказваем шчырую падзяку Міністэрству культуры Латвіі, АНКТЛ імя Іты Казакевіч, асабіста спеваку Віктару Шалкевічу і сем’ям  беларусаў Цурбаковых і Прыстромскіх з Эстоніі, без падтрымкі якіх юбілейнае свята не атрымалася б такім яскравам і запамінальным!

Дзякуем усім, хто завітаў на юбілейную імпрэзу. Спадзяемся на новыя, такія ж шматлюдныя сустрэчы і плённую працу таварыства ў наступныя 35 гадоў і жадаем ўсім у Латвіі і нашай роднай Беларусі ўсяго самага найлепшага!

Андрэй Татур, сябра Рады ЛТБК “Сьвітанак”

Здымкі Оскара Пэйпіньша, Ансіса Бэрзыньша і Вячкі Целеша

Шаноўныя сябры Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак”!

Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына” віншуе вас з 35-годдзем!

27 лістапада 1988 года з волі беларусаў у Рызе паўстаў “Сьвітанак” – першая арганізацыя нацыянальнай меншасці ў Латвіі. Паставіўшы на мэце не толькі захаванне і абарону беларускай культуры, але таксама развіццё беларускай асветы і выхаванне нацыянальнай самасвядомасці, за немалы тэрмін свайго існавання сябры таварыства дасягнулі каласальных, узорных вынікаў. Нястомная і ахвярная праца сябраў “Сьвітанку” – гэта безліч праведзеных імпрэзаў, арганізаваных выставаў і святаў, канцэртаў і фестываляў, добра пастаўленая літаратурная і навуковая праца, сувязі з іншымі беларускімі суполкамі ва ўсім свеце, у тым ліку і праз удзел у З’ездах беларусаў свету. Гэта ўнікальнае аб’яднанне мастакоў-беларусаў Балтыі “Маю гонар!” і арганізацыя дзіцячых мастацкіх студыяў, гэта плённае супрацоўніцтва з дзяржаўнымі ўрадавымі арганізацыямі Латвіі і трывалая цікаўнасць да справаў таварыства з боку латвійскіх медыя. Урэшце, гэта Рыжская беларуская асноўная школа.

Сёння, калі беларуская культура перажывае ці не самыя чорныя дні ў гісторыі і зазнае сапраўдныя ганенні і знявагу ў самой Беларусі, досвед таварыства “Сьвітанак” неацэнны для раскіданых па свеце прадстаўнікоў бягучай хвалі эміграцыі, і як мала які іншы дапамагае ім належным і годным чынам размеркаваць свой патэнцыял.

Сябры! Мы зычым вам і надалей заставацца прыкладам салідарнасці і вернасці ідэалам дэмакратыі, спрыяць здабыццю сапраўднай незалежнасці Беларусі і мець добры плён у кожнай распачатай справе!

Жыве Беларусь!

This image has an empty alt attribute; its file name is lrp9-1030x684.jpg

Сёлета 19 жніўня беларуская дыяспара Латвіі ўпершыню ладзіла свой асобны беларускі стэнд на Ратушнай плошчы падчас святкавання 822-х угодкаў з дня заснавання Рыгі.

Для папулярызацыі традыцыйнай беларускай народнай творчасці былі арганізаваныя майстар-класы па вырабу выразаных з паперы з дапамогай нажніц беларускіх выцінанак i лялек-абярэгаў “Жаданніца”. Вялiкiм попытам наведвальнікаў карысталася майстэрня па жывапісе акрылам на шоперах пад кіраўніцтвам вядомай беларускай мастачкі і ілюстратаркі Вольгі Якубоўскай.

Цiкавасць гасцей выклікалі настольная гульня на падабенства беларускіх і латышскіх слоў ды аквагрым з узорамі беларускага нацыянальнага арнаменту. Падчас працы стэнду можна было набыць кнігі беларускіх аўтараў.

Са сцэны на Ратушнай плошчы ад беларускай дыяспары горад павiншавалi беларускі рок-музыкант Лявон Вольскi і латышскі хор «Frachori». Прыемнай нечаканасцю для ўсіх прысутных стала сумеснае выкананне беларускім госцем і хорам самай вядомай песні Лявона Вольскага “Тры чарапахі” і версіі «харавога гімна» Латвіі “Saule, Pērkons, Daugava” на беларускай мове як сімвалу падтрымкі латышамі барацьбы беларусаў. Пераклад словаў песні зрабіла беларуская паэтка Віка Трэнас, якая зараз жыве ў Рызе. На выступ Лявона Вольскага прыехала шмат фанатаў не толькі з усёй Латвіі, але і з суседніх Літвы і Эстоніі.

Здымак Яны Вольскай
Здымак Яны Вольскай

Беларускі стэнд, які атрымаўся вельмі цікавым не толькі для латвійскіх беларусаў, але і ўсіх жыхароў і гасцей сталіцы, стаўся магчымым дзякуючы намаганням і энтузіязму актывістаў Асацыяцыі латвійскіх беларусаў “SUPOLKA” і Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак”. Арганізатары ад імя ўсіх беларусаў Латвіі выказваюць шчырую падзяку Лявону Вольскаму і хору «Frachori», якія пагадзіліся на дабрачыннай аснове сваімі прафесійнымі спевамі ўпрыгожыць беларускую частку святкавання Дня нараджэння Рыгі. Дзякуем таксама ўсім беларусам, якія ахвяравалі грошы на закупку матэрыялаў і фарбаў для майстэрняў і майстар-класаў. Сёлета ў Дня Рыгі ўпершыню з’явіўся беларускі акцэнт і арганізатары спадзяюцца, што ў наступным годзе ён загучыць мацней і з яшчэ прыгажэйшымі адценнямі.

Здымкі Сяргея Якубоўскага і Юліі Каляды

23 красавіка ў будынку Асацяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі адбылася літаратурная вечарына “Як жыць, дык жыць для Беларусі”, прысвечаная памяці сапраўдных беларусаў-літаратараў: Ларысы Геніюш, Леаніда Маракова і Янкі Маўра. Як і заўсёды, гэта была сустрэча аднадумцаў, цікавых людзей, патрыётаў, не абыякавых да Айчыны. Традыцыйна імпрэза распачалася з выканання прысутнымі дзяржаўнага гімна Латвіі “Dievs, svēti Latviju” (“Божа, барані Латвію”) і неафіцыйнага беларускага гімна “Магутны Божа”.

7 красавіка споўнілася 40 гадоў з дня смерці Ларысы Геніюш, калі тысячы беларусаў прыехалі ў Зэльву, каб правесці яе ў апошні шлях. Мастак Вячка Целеш захапляльна і цікава распавядаў пра жыццёвы шлях вялікай паэткі, чые словы далі назву вечарыны, і сваё сяброўства з Ларысай Геніюш. Падчас свайго выступу ён дэманстраваў партрэты Ларысы Геніюш, якія маляваў з натуры ў яе старой хаце ў Зэльве, падараваныя яму паэткай кнігі з аўтографамі, чытаў лісты і віншаванні яму ад Ларысы Геніюш. Дзякуючы яго расповеду можна было ўбачыць нязломную патрыётку Беларусі. Вернасць сваім ідэалам не дазволілі ёй змяніць грамадзянства БНР на СССР. Негледзячы на гэта, яе кнігі друкаваліся ў Беларусі. Гісторыя яе жыцця дадала мне веры ў нас.

Творчасць Ларысы Геніюш сёння зноў вельмі актуальная. Яе неўміручыя вершы з натхненнем чыталі падчас імпрэзы і гаспадары, і госці вечарыны.

Вялікае ўражанне было ад выступу маладой беларускай паэткі Вікі Трэнас. Яна распавяла пра Леаніда Маракова, якому споўнілася б сёлета 15 красавіка толькі 65 гадоў. Вікторыя асабіста ведала сп. Леаніда, бо шмат кантактавала з ім падчас працы ў Беларускім саюзе пісьменнікаў.

Па адукацыі радыёэлектронік, у 1990-я гады ён меў паспяховы бізнэс у гэтай галіне і пачаў вывучаць біяграфію свайго дзядзькі, паэта Валерыя Маракова, расстралянага 29 кастрычніка 1937 года. Вынікам працы стала маштабнае даследаванне сталінскіх рэпрэсій у Беларусі – падрыхтаваны і часткова выдадзены 10-томны энцыклапедычны даведнік «Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі адукацыі, грамадскія і культурныя дзеячы. 1794-1991». У ім сабраныя звесткі пра 20 тысяч ахвяр, фактычна Леанід Маракоў за свой кошт зрабіў працу цэлага навукова-даследчага інстытута.

Ён таксама апублікаваў дакументальнае даследаванне «Ахвяры і карнікі», у якім сабраны біяграфіі ахвяр і тых, хто мае дачыненне да рэпрэсій у Беларусі. Асобна выйшла кніга, у якой сабраны звесткі пра рэпрэсаваных у Беларусі праваслаўных святароў. Леанід Маракоў вядомы таксама сваёй літаратурнай творчасцю, аўтар некалькіх кніг, у 2014 годзе выйшла яго манаграфія «Галоўная вуліца Мінска. 1880-1940-я гады». Віка Трэнас таксама чытала прысутным на вечарыне свае творы.

Яе вершы сапраўдныя і пякучыя, адчыняюць тое, што ў сэрцы беларусаў. Будзем чакаць ад яе вершаў пра радасць і перамогу.

Дзякуючы намесніцы дырэктара Рыжскай Беларускай асноўнай школы і дырэктарцы школьнага музея Янкі Купалы Ганне Іванэ удзельнікам імпрэзы было цікава даведацца пра вядомага беларускага дзіцячага пісьменніка Янку Маўра і прысвечаную яму экспазіцыю ў школьным музеі. Сёлета 28 красавіка споўніцца 140 гадоў з дня нараджэння пісьменніка, які нарадзіўся ў Ліепаі (Лібаве). Ганна Ўладзіславаўна вельмі цікава распавядала пра дзіцячыя і юнацкія гады пісьменніка, што прайшлі на латвійскай зямлі, пра яго творчасць. і запрасіла ўсіх прысутных наведаць школьны музей, дзе ёсць шмат цікавых экспанатаў не толькі пра Янку Маўра.

З кароткімі выступамі ў вечарыне бралі ўдзел госці. Латышская паэтка і перакладчыца Дагнія Дрэйка чытала свае творы на латышскай і польскай мовах.

Вялікую асалоду атрымалі прысутныя ад спеваў украінскага вакальнага гурта “Дзівчата”. Асабісты вам дзякуй за беларускія, латышскія ды ўкраінскія песні!

Напрыканцы сустрэчы мастачка Вольга Якубоўская зладзіла экскурсію па экспазіцыі сваёй выставы, адкрыццё якой адбылося падчас святкавання 25 Сакавіка. Яна распавяла пра сваіх “Коцікаў Свабоды”, пра гісторыю напісання твораў. Зараз я бачу, што коцікі не такія простыя. Поспехаў Вам, Вольга! 

Таццяна Казак, старшыня “Сьвітанка”, шчыра падзякавала мастачцы не толькі за яе выставу, творчасць ды грамадзянскую пазіцыю, а выказала ёй і беларусу з Грузіі Івану Бахціну вялікую падзяку ад імя таварыства за фінансавую дапамогу.

Таццяна распавяла прысутным пра тое, што Вольга Якубоўская, каб дапамагчы ЛТБК “Сьвітанак” аплаціць сяброўскія ўнёскі ў Асацыяцыю НКТЛ за 2023 год, каб ў латвійскіх беларусаў надалей была магчымасць сустракацца ў будынку на Слокас 37, выставіла ў сябе на старонцы ў Фэйсбуку на дабрачынны аўкцыён вельмі прыгожую карціну “Падарунак”. Карціну прыдбаў Іван Бахцін, які шмат дапамагае беларусам, за ўсю суму гадавых ўнёскаў – 360 еўра і пакінуў яе ў падарунак таварыству.

Завяршылася сустрэча сяброўскай гарбатай з кавай у Каміннай зале, упрыгожанай таксама карцінамі Вольгі. Вось дзе можна было паразмаўляць па сваімі аднадумцамі, падзяліцца марамі, пачуць меркаванні. Дзякуй ўсім, хто прыйшоў, нягледзячы на цудоўнае надвор’е, калі так цягне на вясновае сонейка ля мора. Паступіла прапанова наступную імпрэзу Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” зладзіць на свежым паветры, так што сачыце за навінамі на нашым сайце і далучайцеся, калі ласка!

Андрэй К.

Здымкі Сяргея Якубоўскага і Васіля Малышчыца.

Cамае галоўнае свята латвійскіх беларусаў – Дзень Волі традыцыйна адзначылі беларусы ў Рызе 25 сакавіка. Вялікая зала ў будынку Асацыяцыі Нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі не змагла на гэты раз змясціць ўсіх, хто лічыць гэтую дату вельмі важнай для ўсіх беларусаў і таму прыйшоў ў Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак”. З моманту заснавання таварыства ў далёкім 1988 годзе гэтая дата абавязкова святкавалася штогод. Але ніколі раней не было ў зале і такой колькасці беларусаў і гасцей, і столькі выяў бел-чырвона-белых сцягоў. Бо сцены залы на гэты раз былі ўпрыгожаныя карцінамі Вольгі Якубоўскай, расквечанымі нашымі прыгожымі і ўрачыстымі бел-чырвона-белымі штандарамі. Менавіта да 25 сакавіка Вольга Якубоўская прымеркавала адкрыццё сваёй першай персанальнай выставы ў Рызе пад назвай “Малюю наша жыццё.”

Традыцыйна імпрэза распачалася сумесным выкананнем Дзяржаўнага гімна Латвіі “Dievs, svēti Latviju” (“Божа, дабраславі  Латвію”) і неафіцыйнага беларускага гімна “Магутны Божа”.

Прысутныя таксама ўшанавалі хвiлiнай маўчання дэпартаваных ахвяр савецкай акупацыі ў Латвii, бо 25 сакавiка  ў Латвіі – афiцыйны жалобны дзень, а таксама загінулых змагароў за свабоду Беларусi i Украiны. На ўрачыстай частцы імпрэзы госцi i сябры “Сьвiтанка” сумесна змаглі ўбачыць відэазварот Старшыні Рады Беларускай Народнай Рэспублікі Івонкі Сурвілы з нагоды 105-х угодкаў абвяшчэння незалежнай БНР. У сваей прывітальнай прамове старшыня таварыства Таццяна Казак з радасцю адзначыла, што 25 сакавіка 2023 года атрымаўся сапраўдным ўрачыстым падвойным Днём Волі, маючы на ўвазе і саму назву свята і такое прыгожае імя гаспадыні выставы.

Са святам Дня Волi прысутных і з адкрыццём выставы Вольгу Якубоўскую віншавалі таксама вядучая імпрэзы Ганна Iванэ, шматгадовая дырэктарка беларускай школы ў Рызе, і Вячка Целеш, кавалер Ордэна Трох Зорак, кiраўнiк Аб’яднання мастакоў-беларусаў Балтыі “Маю гонар”.

Ганаровымі гасцямі iмпрэзы былі вядомая беларуская паэтка Віка Трэнас і дэпутаткі Саэйма Латвіі Яна Сіманоўска і Лэйла Расіма. Кіраўнік Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі, прафесар музыкі Рафі Хараджанян ў сваёй віншавальнай прамове прывітаў шматлікіх новых наведвальнікаў  і выказаў асабістае захапленне працамі Вольгі Якубоўскай. Ён адзначыў своеасаблівы і вельмі адметны творчы погляд мастачкі.

Імпрэзу сваімі спевамі вельмі ўпрыгожыў гурт “Дівчата”. Убраныя ў бел-чырвона-белыя строі, прыгажуні выканалі патрыятычныя ўкраінскія песні “Вольная воля” і “Ой у лузе чэрвона каліна”. А беларускую народную песню “Купалінка”, якую гурт выконваў упершыню, разам з імі спявала ўся зала.

 Вольга Якубоўская павіншавала прысутных і шчыра падзякавала ўсіх, хто прыйшоў адзначыць свята і наведаць яе выставу. А яшчэ запрасіла ўсіх знаёміцца не толькі з карцінамі, але і таксама пазнаёміцца наведвальнікам імпрэзы паміж сабой. Трэба адзначыць, што многія беларусы Латвіі не толькі прыйшлі да нас упершыню, але прыехалі з розных куткоў Латвіі, а некаторыя – нават з Літвы.

Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” выказвае шчырую падзяку Вользе Якубоўскай за прыгожыя і эмацыянальныя карціны, зробленую велізарную працу і актыўную грамадзянскую пазіцыю. Спадзяемся, што гэтая першая яе выстава не будзе апошняй на Слокас 37. Творчасць Вольгi i яе адметны стыль выканання вельмі кранальныя і выклiкаюць шмат станоўчых эмоцых ў тых, хто іх бачыць, а таксама выклікаюць гонар за беларусаў i спадзеў на свабоду, штурхаюць да iмкнення да волi. Жадаем Вользе Якубоўскай плёну ў працы і творчага натхнення, а ўсім беларусам – сапраўднай Волі. Мы ўдзячныя кожнаму, хто ўзяў удзел у суботнім мерапрыемстве, і таксама запрашаем кожнага завітаць па адрасу Slokas 37 у Рызе, каб асабіста пазнаёміцца з усімі творамі Вольгі Якубоўскай. На выставе ў Вялiкай зале экспануюцца 25 карцiн серыi “Коцiкi Свабоды” з асабiстымi каментарамi мастачкі па гiсторыi iх напiсання. Казачнымi вобразамi адлюстраваны як трагiчныя, так i святочныя моманты сучаснасцi i гiсторыi Беларусi, якiя звяртаюць увагу i выклiкаюць iнтарэс  i дарослых,  i дзяцей. Некаторыя з прац выстаўленыя ўпершыню. У Камiннай зале  размешчаныя iншыя працы мастачкi рознай тэматыкi i перыяду напiсання, у тым ліку шыкоўныя мастацкія карціны са скуры, якiя можна набыць па дамоўленасцi. 

Карціна “Як ты без мяне там…”, аўтар здымка Эвія Дзонсонэ

Каб браць удзел у новых імпрэзах, арганізаваных ЛТБК “Сьвітанак”  і беларускай дыяспарай ў Латвіі, сачыце за навінамі на нашым сайце. Да новых сустрэч!

Андрэй Татур

Ў апошнія дні 2022 года ў Празе, ў Інстытуце славістыкі Акадэміі навук Чэшскай Рэспублікі пабачыла свет кніга “У ценю іншых. Беларуска-латвійскія сувязі ад мінуўшчыны да сучаснасці.” Гэта калектыўная манаграфія пра латвійска-беларускія сувязі, у якой змешчаныя артыкулы 26 даследчыкаў з Беларусі, Латвіі, Чэхіі і Польшчы пад рэдакцыяй Міраслава Янковяка і Кірыла Касцяна. Тэксты ў кнізе прадстаўлены храналагічна (ад сярэднявечча па сучаснасць) і тэматычна (1. Археалогія і гісторыя; 2. Этналогія, фальклор, вусная гісторыя; 3. Грамадская дзейнасць, гісторыя адукацыіі, філасофія; 4. Навука, культура и мастацтва, літаратура, турызм).

Гэта ўжо сёмая кніга па беларускай тэматыцы, якая была выдадзеная дзякуючы навукоўцу-беларусісту Міраславу Янковяку, паляку па нацыянальнасці, які апошнім часам працуе ў Празе ў Інстытуце славістыкі. Спадар Міраслаў – даўні сябар нашага таварыства, ён з асабістай ініцыятывы ўсталяваў кантакты з ЛТБК “Сьвітанак” яшчэ ў 2004 годзе, калі ўпершыню прыехаў ў Латвію ў экспедыцыю вывучаць беларускія гаворкі ў Латгаліі на латвійска-беларускім памежжы. За гэтыя гады дзейнасці на карысць беларушчыны выйшлі тры кнігі пад ягонай рэдакцыяй і чатыры кнігі за ягоным аўтарствам. Далёка не кожны беларус-навуковец можа пахваліцца такімі здабыткамі. Прэзентацыя кнігі “У ценю іншых. Беларуска-латвійскія сувязі ад мінуўшчыны да сучаснасці” запланаваная ў “Сьвітанку” на красавік, а да Дня роднай мовы беларусам з нашага таварыства выпала магчымасць зладзіць сяброўскую сустрэчу за гарбатай ды кавай з вядомым філолагам-беларусістам, бо спадар Міраслаў акурат у гэтыя дні прыехаў у Рыгу, каб выступіць на навуковай канферэнцыі па запрашэнню Латвійскай акадэміі навук. Сустрэча атрымалася вельмі цікавай і цёплай. Было шмат пытанняў ад прысутных не толькі аб кнігах і навуковых даследаваннях, дыскусіі і абмеркаванні тычыліся самых розных тэм, звязаных з беларусамі і Беларуссю ў гэты складаны час. На запланаванай ўвесну прэзентацыі з удзелам спадара Міраслава і шэрагу іншых аўтараў кнігі спадзяемся пабачыць шмат зацікаўленых. Спадар Міраслаў паабяцаў падчас сустрэчы, што прывязе наступным разам дастатковую колькацць асобнікаў, каб хапіла набыць ўсім ахвотным, нават калі дзеля гэтага давядзецца ехаць машынай, а не самалётам, бо кніга атрымалася вельмі грунтоўная і прыгожая, 592 старонкі. Прапануем ўсім сачыць на нашым сайце за аб’явамі, каб атрымаць больш дакладную інфармацыю аб прэзентацыі, а таксама шчыра запрашаем на іншыя нашы імпрэзы, бліжэйшая з каторых адбудзецца 25 Сакавіка.

На здымку Мікалая Гардзеева: удзельнікі сяброўскай сустрэчы ў офісе ЛТБК “Сьвітанак”. Міраслаў Янковяк трэці злева.

У Осла 10 снежня 2022 г., у Міжнародны дзень правоў чалавека, адбылася вельмі важная для беларусаў падзея – урачыстая цырымонія ўручэння Нобелеўскай прэміі міру. У гэтым годзе яе атрымалі тры намінанты: заснавальнік і кіраўнік праваабарончага цэнтра “Вясна” беларус Алесь Бяляцкі і дзве праваабарончыя арганізацыіі: украінскі “Цэнтр грамадзянскіх свабод” і расійскі “Мемарыял”. Праваабаронца Алесь Бяляцкі не змог асабіста атрымаць узнагароду, бо ён ужо на працягу 18 месяцаў утрымліваецца за кратамі ў межах крымінальнай справы за сваю правабарончую дзейнасць. Таму Нобелеўскую прэмію міру замест Бяляцкага атрымала ягоная жонка Наталля Пінчук.

15 студзеня беларусы з Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” у Рызе зладзілі імпрэзу, прысвечаную лаўрэату Нобелеўскай прэміі міру за 2022 год Алесю Бяляцкаму. Прамову Наталлі Пінчук, складзеную з выказванняў і цытат з кніг Нобелеўскага лаўрэата, беларусы з Латвіі мелі магчымасць паглядзець разам у Вялікай зале будынка Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі.

На імпрэзе гучала шмат добрых слоў аб Алесе Бяляцкім, бо шмат хто з прысутных у зале быў знаёмы з ім асабіста. Нобелеўскі лаўрэат неаднаразова быў у Рызе. Мастак Вячка Целеш распавёў аб супрацы з Алесем на пачатку 90-х, калі той яшчэ ў зусім маладым узросце пасля заканчэння аспірантуры быў абраны на пасаду дырэктара Літаратурнага музея Максіма Багдановіча. З дапамогай спадара Вячкі ў музеі тады была арганізаваная выстава старых паштовак. Прысутныя таксама змаглі пабачыць фотаздымкі 2004 г. з сяброўскай сустрэчы са “сьвітанкаўцамі” ў знакамітай майстэрні спадара Вячкі на  вул. Стабу, вядомай у асяродку беларусаў як “Беларуская хатка”, гасцямі якой у свой час былі такія знакавыя для беларусаў асобы: Уладзімер Караткевіч, Рыгор Барадулін ды інш. А вядомы цяпер усяму свету Алесь Бяляцкі разам з іншымі палітыкамі, праваабаронцамі і грамадскімі дзеячамі ў 2004 г. быў удзельнікам адной з міжнародных канферэнцый ў Рызе.

Шмат хто з прысутных на імпрэзе ведаў Алеся Бяляцкага яшчэ да ад’езду з Беларусі. Некаторыя нават змаглі  ў свой час павіншаваць Алеся з атрыманнем прэмій. За сваю праваабарончую і літаратурную дзейнасць Алесю Бяляцкаму былі прысвоены дзве літаратурныя прэміi ў Беларусі і 8 міжнародных прэмій у галіне абароны правоў чалавека. Ён мае шэраг ганаровых міжнародных званняў, з’яўляецца ганаровым грамадзянінам Парыжа, Генуі і Сіракузаў, 5 разоў быў намінаваны на Нобелеўскую прэмію міру. Усе выступоўцы адзначалі Алеся, як вельмі сціплага, адказнага, звышарганізаванага і надзвычай аптымістычнага, жыццярадаснага чалавека, які мае абвостранае пачуццё справядлівасці. Таму падчас імпрэзы ўсе гаварылі пра яго ў цяперашнім часе, каб мацней адчуць прысутнасць і нязломнасць Нобелеўскага лаўрэата.

Алесь Бяляцкі – вельмі таленавіты чалавек. Праваабаронца не менш вядомы як пісьменнік. Каб разам ушанаваць разнастайнасць яго дасягненняў, на імпрэзе была прэзентаваная кніга “Алесь”,  якую  выдаў Беларускі ПЭН-цэнтр адмыслова да 10 снежня – дня ўручэння Нобелеўскай прэміі міру.  

Кніга паказвае зараджэнне і станаўленне грамадзянскага актывізму ў Беларусі і асобу Алеся Бяляцкага як аднаго з найбольш яркіх яго прадстаўнікоў. Адкрывае чытачу Беларусь, што працягвае змаганне за праўду, правы чалавека, за сваю культуру і незалежнасць”, –  гаворыцца ў прадмове. Сябры таварыства мелі магчымасць набыць гэтую кнігу, якая складаецца з твораў самога Нобелеўскага лаўрэата і выказванняў аб ім іншых людзей: беларускіх пісьменнікаў, паплечнікаў-праваабаронцаў з усяго свету, вядомых палітыкаў і дзеячаў культуры.

Адзін з тых, чыё выказванне аб Алесе Бяляцкім змешчанае ў кнізе – Стэфан Эрыксан, дырэктар Офіса Савета міністраў Паўночных краін у Латвіі, быў госцем вечарыны. Ён падзяліўся ўспамінамі аб сваім супрацоўніцтве з Нобелеўскім лаўрэатам у той час, калі выконваў абавязкі Надзвычайнага і Паўнамоцнага Амбасадара Каралеўства Швецыі ў Рэспубліцы Беларусь, выказаў словы свайго захаплення Алесем Бяляцкім як асобай.

Яшчэ адна госця вечарыны, беларуская паэтка Віка Трэнас таксама вельмі ўзрушана распавяла аб шматгадовай сумеснай працы з лаўрэатам Нобелеўскай прэміі міру ў Саюзе беларускіх пісьменнікаў.

Прадстаўнікі ўкраінскай дыяспары Таццяна Шчэрбанос і Ганна Букрэева падрыхтавалі для прысутных музычны падарунак – патрыятычную літаратурна-музычную кампазіцыю. У канцы імпрэзы была праведзеная віктарына, падрыхтаваная Марынай Канапелька ў супрацоўніцтве з праваабарончым цэнтрам “Вясна”. Удзельнікі адказвалі на цікавыя пытанні аб правах чалавека і гісторыі праваабарончых арганізацый. Беларусы ва ўсім свеце вельмі ганарацца Алесем Бяляцкім, ганарацца ужо другой па ліку Нобелеўскай прэміяй, атрыманай беларусамі на працягу апошніх 8 гадоў. Варта дадаць, што ў ЛТБК “Сьвітанак” у 2015 г. таксама была адзначаная Нобелеўская прэмія па літаратуры – узнагарода пісьменніцы Святланы Алексіевіч.

У другой частцы сустрэчы адбыўся справаздачна-выбарчы сход таварыства. Пасля справаздачы кіраўніцтва ЛТБК “Сьвітанак” у таварыства былі прынятыя новыя члены, быў абраны абноўлены склад Рады, адбылося абмеркаванне плана працы таварыства на 2023 год.

Нагадаем наведвальнікам нашага сайта, што кожны мае магчымасць прыяднацца да нашай суполкі, незалежна ад нацыянальнасці, грамадзянства ці іншых адрозненняў. Мы вітаем усіх зацікаўленых беларускай культурай і гісторыяй і падтрымліваем самыя разнастайныя творчыя ідэі кожнага сябра.

Дзякуем усім удзельнікам, і да новых сустрэч у новым годзе!

Андрэй Татур

Здымкі Лявона Маствілішскага і Таццяны Казак

Сёлета латвійскія беларусы атрымалі напярэдадні святаў сапраўдны падарунак – да нас з Беларусі 19 снежня на Калядную сустрэчу завітаў ажно Зміцер Вайцюшкевіч! Ён падараваў прысутным сваімі спевамі вельмі шмат станоўчых эмоцый, і ўсе тыя, хто прыйшоў ў гэты зiмовы  марозны вечар паслухаць славутага спевака, не скупіліся на працягу ўсяго канцэрта на шчырыя ўсмешкі і працяглыя апладысменты. Спадар Зміцер спяваў патрыятычныя песні беларускіх аўтараў, выканаў як шэраг сваіх самых вядомых хітоў, гэтак і некалькі невядомых дагэтуль песень з новага альбому. Адна з іх ­– цудоўная, вельмі пяшчотная, песня “Каляднае святло” на словы Ўладзімера  Някляева. Слухачы ў Рызе пачулі яе значна раней, чым з’явіўся афіцыйны кліп песні з прыгожымі малюнкамі Андруся Такіданга. Калядных аўтарскіх песень прагучала на сустрэчы нямала, бо амаль штогод напярэдадні Калядаў Зміцер Вайцюшкевіч стараецца парадаваць беларусаў сваёй новай каляднай песняй. Атмасфера на канцэрце была вельмі цёплай і нязмушанай. Спадар Зміцер – вялікі майстра не толькі ў спевах, а і ў тым, каб трымаць добры кантакт з слухачамі падчас канцэрту. Беларусы ў зале з вялікім задавальненнем спявалі разам з беларускай зоркай. Некаторым шанавальнікам ягонага таленту пашчасціла нават атрымаць ад спевака ў падарунак дыск з песнямі. На канцэрт беларусы традыцыйна запрасілі гаспадара будынку, старшыню Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі, прафесара музыкі Рафі Хараджаняна. Ён застаўся ў захапленні ад выступу беларускага артыста, не хаваў сваіх станоўчых уражанняў, і адразу на сайце Асацыяцыі з’явіліся здымкі з сустрэчы ды вельмі добрыя водгукі аб выканаўцы.

Гэтая сустрэча з шаноўным беларускім спеваком была ўжо чацвертай па ліку ў Латвійскім таварыстве беларускай культуры “Сьвітанак”. А ўпершыню Зміцер Вайцюшкевіч парадаваў сваімі спевамі рыжскую публіку на святкаванні 25-гадовага  юбілею нашага таварыства амаль дзесяць гадоў таму. І беларусы ў Рызе спадзяюцца, што неўзабаве зноў пачуюць і старыя ўлюбёныя хіты, і яго новыя песні. Словамі падзякі, пажаданнямі натхнення ў творчасці і спадзяваннямі на наступную сустрэчу ў Рызе праводзілі яны Зміцера Вайцюшкевіча ў дарогу на наступны канцэрт ў Ліепаю ў рамках ягонага каляднага тура па краінах Балтыі.