Сябры Латвійскага таварыства беларускай культуры „Сьвітанак” шчыра віншуюць з шасцідзесяцігадовым юбілеем Ганну Ўладзіславаўну Іванэ.
Прозвішча Ганны Іванэ (у дзявоцтве Нябескай) непадзельна звязанае з таварыствам„Сьвітанак” і з Рыжскай Беларускай асноўнай школай. Яна прыйшла на працу ў школу маладзенькай настаўніцай праз год пасля заснавання школы нашым таварыствам, калі адчынiўся другi па лiку клас. І з таго часу ўжо амаль тры дзесяцігоддзі ўсе свае сілы і веды, усю сваю любоў, цеплыню і пяшчоту Ганна Ўладзіславаўна аддае дзецям. Гэтыя тры дзесяцігоддзі свайго жыцця яна, без перабольшвання, аддала беларускай школе, а з 2000 г. на працягу двух дзесяцігоддзяў узначальвала школу. Шчырая і самаадданая беларуска, філолаг беларускай мовы па адукацыі, яна – цудоўны кіраўнік.
Мы ганарымся, што Ганна Ўладзіславаўна Іванэ – добры сябра і дарадчык нашага таварыства, сябра Рады „Сьвітанка” на працягу ўсіх трох дзесяцігоддзяў. Двойчы – у 2003 г. і ў 2014 г. Ганна Іванэ была ўзнагароджана Ганаровымі граматамі Міністэрства культуры Латвіі за вялікі ўнёсак ў захаванне і развіццё беларускай культуры тут, у Латвіі. Ў 2015 годзе Ганна Іванэ атрымала найвышэйшую ўзнагароду Беларусі – Ордэн Францыска Скарыны.
Мы жадаем Ганне Ўладзіславаўне здароўя, моцы і натхнення, яшчэ шмат дзесяцігоддзяў гэткай жа самаадданай і творчай працы на карысць захавання беларускай мовы і культуры ў Латвіі.
26 студзеня 2024 года пасля цяжкай хваробы адыйшоў ад нас у лепшы свет шчыры беларус, адзін з старэйшых сябраў і заснавальнікаў ЛТБК “Сьвітанак”, беларускі вучоны-хімік, доктар хімічных навук (1991), прафесар (1998) Мікола Ярчак. Сябры Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” з вялікім смуткам выказваюць свае глыбокія спачуванні сям’і нябожчыка.
Мікалай Пятровіч Ярчак нарадзіўся 25 мая 1950 года ў сям’і настаўніка ў вёсцы Гошчава Івацэвіцкага раёна Брэсцкай вобласці. У 1966 годзе са срэбным медалём скончыў Гошчаўскую сярэднюю школу, а ў 1971 годзе – Беларускi Дзяржаўны Універсітэт. Па размеркаванню разам з жонкай Ліліяй прыехаў ў Рыгу і з 1971 г. працаваў у Інстытуце арганічнага сінтэзу Акадэміі навук Латвіі. Абараніў спачатку кандыдацкую, а потым доктарскую дысертацыі. З моманту заснавання ў 1988 годзе і да ад’езду ў Беларусь актыўна ўдзельнічаў у дзейнасці Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак”. На працягу пяці гадоў узначальваў таварыства і быў адным з ініцыятараў заснавання Рыжскай беларускай школы (1994) і Латвійскага Фонда беларускай культуры (1996). У 1996 годзе Мікола Ярчак вярнуўся на радзіму і ўзначаліў кафедру хіміі ў Брэсцкім Універсітэце. Выкладаў сваім студэнтам прадметы ў універсітэце выключна па-беларуску. З 2000 года арганізаваў і быў першым дырэктарам Аддзела праблем Палесся Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. З 2004 года і да выхаду на пенсію адначасова выкладаў ва ўніверсітэце горада Седльцэ (Польшча). Ніколі не прыпыняў сваю навуковую дзейнасць. Мікола Ярчак пакінуў пасля сябе шматлікія навуковыя працы па тэарэтычнай, арганічнай і медыцынскай хіміі, аграхіміі, экалогіі і воднай гаспадарцы, тэорыі кампенсацыі электрычнага поля малекул. Прапанаваў метад вызначэння структурных параметраў малекул у вадкім стане і растворы. Сінтэзаваў сямікаардынаваныя злучэнні крэмнія, што эксперыментальна пацвердзілі існаванне новага тыпу вадароднай сувязі. Распрацаваў неінсектыцыдны метад абароны бабовых ад каларадскага жука, экалагічную сістэму ачысткі бытавых сцёкавых вод. Аўтар больш за 40 патэнтаў і шматлікай колькасці публікацый. Назву роднай вёскі Гошчава беларускі патрыёт Мікола Ярчак увекавечыў у сваіх адкрыццях ў навуцы ў вобласці крэмнійарганічнай хіміі. Новыя хімічныя злучэнні атрымалі назву «гошчава-сіланаты». Копіі патэнтаў на гэтыя хімічныя злучэнні ўрачыста перададзены на захоўванне ў Гошчаўскую сярэднюю школу ў дзень яе 150-годдзя (2011). Пасля выхаду на пенсію спадар Мікола працягнуў актыўную дзейнасць ў Латвійскім таварыстве беларускай культуры “Сьвітанак” у 2023 годзе. Мікола Ярчак з жонкай Ліліяй выхавалі двух беларускамоўных сыноў Юрыя і Паўла. Пахаваны ў Рызе на Балдэрайскіх могілках побач з жонкай.
https://www.svitanak.eu/wp-content/uploads/2024/02/IMG-20240203-WA0002.jpg690493Svitanakhttp://www.svitanak.eu/wp-content/uploads/2020/09/svitanak-2020-296x300.pngSvitanak2024-01-29 01:05:412024-02-15 20:00:55Адыйшоў у лепшы свет Мікола Ярчак
Самы вядомы латвійскі беларус, кавалер Ордэна Трох Зорак, грамадскі дзеяч, мастак і педагог Вячка Целеш 25 верасня адзначыў свой чарговы юбілей. І хаця раней спадар Вячка таксама заўсёды да юбілейных дат ладзіў свае персанальныя выставы, сёлета да 85-годдзя яму хапіла моцы і натхнення зладзіць ажно тры прыгожых, вельмі самабытных і непадобных адна на адну выстаў.
У верасні і кастрычніку ў будынку Акадэміі навук Латвіі на 2 паверсе эскспанаваліся 16 жывапісных і 15 графічных прац мастака на выставе з назвай “З Тэрвэтскага альбома”. Карцін, прысвечаных улюбёнаму куточку мастака на латвійскай зямлі – Тэрвэтэ, створана творцам вельмі шмат. Ён пачаў маляваць пейзажы Тэрвэтэ з 1976 года, амаль адразу пасля заканчэння Латвійскай Акадэміі мастацтваў ў 1975 годзе. Карціны, прысвечаныя прыгажосці гэтага месца традыцыйна прысутнічаюць на выставах мастака. Наогул Вячка Целеш з’яўляецца ўдзельнікам больш за 100 выстаў, ў тым ліку амаль 30 персанальных. А працы мастака ў розных тэхніках прысутнічаюць у зборах музеяў і прыватных калекцыях Беларусі, Латвіі, ЗША, Канады, Францыі, Ізраіля, Швейцарыі, Румыніі, Партугаліі, Расіі, Кітая і іншых краін.
На другой па ліку выставе “Разважанні года”, арганізаванай ў Вялікай зале будынка АНКТЛ ў кастрычніку наведвальнікі маглі пабачыць самыя разнастайныя працы: графіку, жывапісныя нацюрморты, пейзажы, партрэты сваякоў і сяброў, а таксама некалькі аўтапартрэтаў розных гадоў. На адкрыццё выставы павіншаваць шаноўнага спадара Вячку сабралася вельмі шмат родных і сяброў, аднакурснікаў, калег-мастакоў розных нацыянальнасцяў, асабліва, канешне, беларусаў з Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” і Аб’яднання мастакоў-беларусаў Балтыіі “Маю гонар”, заснавальнікам якіх ён з’яўляецца.
…
Павіншаваць юбіляра прыйшлі таксама ягоныя былыя вучні, выпускнікі Рыжскай Беларускай асноўнай школы. Вячка Целеш – адзін з ініцыятараў стварэння школы, заснаванай нашым таварыствам “Сьвітанак” ў 1994 годзе, ён быў першым дырэктарам школы.
…
Адкрыццё апошняй юбілейнай выставы экслібрысаў адбылося 23 лістапада ў будынку Латвійскай Нацыянальнай бібліятэкі. На выставе экспануюцца ажно 71 экслібрысаў аўтарства Вячкі Целеша. Сярод іх экслібрысы, прысвечаныя такім вядомым асобам, як Уладзімеру Караткевічу, Рыгору Барадуліну, Зосьцы Верас, Лявону Луцкевічу, Адаму Мальдзісу, Улдысу Бэрзыньшу, Андрысу Вілксу ды іншым. Наведаць выставу можна да 31 снежня.
Мы жадаем шаноўнаму Вячку Целешу здароўя, настрою і натхнення на стварэнне шматлікіх новых карцін для новых выстаў, прысвечаных наступным юбілеям!
Здымкі Міколы Гардзеева, Дзяніса Давыдава і Алега Целеша
Вячка Целеш нарадзіўся 25 верасня 1938 года ў Красным Сяле (цяпер пасёлак Краснасельскі Ваўкавыскага раёна Гродзенскай вобласці). Мастак, педагог, гісторык, пісьменнік, беларускі грамадскі дзеяч, сябра Саюзаў мастакоў Беларусі і Латвіі.
У 20-гадовым узросце выправіўся ў Латвію, працаваў слесарам, вечарамі наведваў мастацкую студыю. Быў мабілізаваны ў войска, служыў у Вільні. У 1975-м скончыў жывапісна-пэдагагічнае аддзяленне Латвійскай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў, пазней атрымаў ступень магістра мастацтва.
Апошнія 60 гадоў стала жыве ў Рызе.
Працуе ў розных жанрах станкавага жывапісу і графікі. Аўтар партрэтаў і экслібрысаў выдатных беларускіх і латышскіх дзеячаў: Францішка Скарыны, Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча, Максіма Багдановіча, Янкі Купалы, Кастуся Езавітава, Зоські Верас, Уладзімера Караткевіча, Адама Мальдзіса, Яніса Райніса.
Вячка Целеш – адзін з самых вядомых еўрапейскіх філакартыстаў: ягоны альбом “Гарады Беларусі на старых паштоўках” на беларускай і ангельскай мовах вытрымаў некалькі перавыданняў і прызнаны ўзорам дакумэнтальнага фотамастацтва.
Аўтар біяграфічнай кнігі “Адсюль наш род, тут мой прычал”, прысвечанай радаводу краснасельскіх Целешаў. Аўтар кнігі “Беларускія мастакі Латвіі” і інш.
Сапраўдная марозная зіма прыйшла ў Латвію ўжо ў канцы восені. Але гэта не стала перашкодай таму, каб 26 лістапада ў Рызе адбылося ўрачыстае і вясёлае адначасова беларускае свята, якое прынесла гаспадарам і гасцям шмат цяпла і добрага настрою. Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” запрасіла сваіх сяброў на юбілейную сустрэчу, прысвечаную 35-м угодкам таварыства “Сьвітанак”. У далёкім ўжо 1988-м годзе, яшчэ ў савецкі час, 27 лістапада беларусы заснавалі першае ў Латвіі таварыства беларускай культуры. На юбілей сабраліся сталыя госці “Сьвітанка”, а таксама беларусы ды іх сябры, пачынаючы ад Таллінна і да Латгаліі. Вечарына праходзіла традыцыйна “ў сваёй хаце” – у будынку Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч.
Імпрэза гэтак жа традыцыйна распачалася з выканання ўсімі прысутнымі гімнаў Латвіі “Dievs, svēti Latviju” і неафіцыйнага гімна Беларусі “Магутны Божа”.
Пасля хвіліны маўчання ў гонар тых сябраў таварыства, што адышлі у лепшы свет за гэтыя 35 гадоў, а таксама палеглых змагароў за незалежнасць Беларусі і Ўкраіны, ўспамінамі падзяліліся тыя, для каго “Сьвітанак” сапраўды стаў часткай іх жыцця. Госці імпрэзы змаглі пачуць невядомую дагэтуль інфармацыю пра гісторыю стварэння таварыства і намаганні і працу на беларуcкай ніве на працягу 35 гадоў ад першага старшыні “Cьвітанка” др. медыцыны Сяржука Кузняцова, вядомага мастака, кавалера Ордэна Трох Зорак Вячкі Целеша, шматгадовай старшыні таварыства Таццяны Казак і намесніцы дырэктара Рыжскай беларускай школы і дырэктаркі школьнага музея Янкі Купалы Ганны Іванэ.
Ганна Іванэ
Таццяна Казак
Вячка Целеш
Разам з беларусамі на свяце былі нашы сябры-латышы – доктар мастацтваў Ансіс Атаолс Бэрзыньш, сын вядомага паэта і шматгадовага сябра нашай суполкі Андрыса Бэрзыньша, фотамастак Оскар Пэйпіньш і іншыя. А старшыня таварыства “Fre Belarus” Илва Эвертэ не толькі звярнулася з віншаваннем да прысутных па-беларуску, а і яшчэ парыхтавала шмат плакатаў са словамі падзякі беларусам, што было вельмі кранальна.
“Сьвітанак” прыехалі павіншаваць таксама госці-беларусы з Таллінна з Беларускага інфармацыйна-культурнага цэнтра ў Эстоніі Артур Цурбакоў і Дзяніс Прыстромскі з сваімі сем’ямі. А сын Артура саксафаніст Якуб Цурбакоў нават падрыхтаваў музычны падарунак удзельнікам святочнай імпрэзы і выступіў разам з госцем з Беларусі – спеваком Віктарам Шалкевічам.
Госць вечарыны Стэфан Эрыксан, дырэктар Бюро Рады міністраў Паўночных краін у Латвіі, у сваёй віншавальнай прамове падзякаваў Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” за тое, што падчас сваёй працы ў Латвіі ён мае магчымасць з вялікім задавальненнем правесці час у беларускім асяродку. У свой час у 2000-х спадар Стэфан выконваў абавязкі Надзвычайнага і Паўнамоцнага Амбасадара Каралеўства Швецыі ў Рэспубліцы Беларусь. Ён не толькі дасканала вывучыў беларускую мову, але вельмі шмат зрабіў для развіцця беларуска-шведскіх стасункаў ў галіне культуры. Таму такія словы ацэнкі працы таварыства спадара Эрыксана, які рэгулярна наведвае імпрэзы “Сьвітанка”, былі вельмі прыемнымі для арганізатараў юбілейнай вечарыны.
Лізавета Дубінка-Гушча была прызначаная дырэктаркай Дацкага інстытута культуры ў Эстоніі, Латвіі і Літве і таму сёлета прыехала ў Латвію. У сваёй віншавальнай прамове яна адзначыла, што заўсёды адчувае на “cьвітанкаўскіх” вечарынах сябе вельмі ўтульна, як дома ў Беларусі, і выказала спадзеў на далейшае плённае супрацоўніцтва.
Напэўна, падарункамі не трэба выхваляцца, але некаторыя з іх сапраўды вартыя ўвагі. Госця юбілейнай імпрэзы ўкраінка Таццяна Шчэрбанос, якая знайшла часовы прытулак у Латвіі з-за вайны і наведвае практычна ўсе нашы імпрэзы ў таварыстве, адмыслова ў якасці музычнага падарунка сваім беларускім сябрам на юбілей вывучыла і выканала песню Ігара Лучанка на словы Уладзімера Някляева “Світанак”. Гэтая песня была таксама ў рэпертуары гурта “Сьвітанак” пры нашым таварыстве ў 2000-х гадах, таму шмат у каго з прысутных выклікала настальгічныя ўспаміны.
А яшчэ таварыству “Сьвітанак” падаравалі кавалачак гісторыі нашай культуры ў Латвіі. Афішу з тэатральнай пастаноўкі “Паўлінка” беларускага тэатра ў Рызе ў 1937 годзе музею Рыжскай Беларускай асноўнай школы, заснаванай нашым таварыствам ў 1994 годзе, прэзентаваў першы старшыня “Сьвітанка” Сяржук Кузняцоў.
Таксама варта адзначыць карціну “Падарунак”, падараваную Вольгай Якубоўскай і беларускім мецэнатам з Грузіі Іванам Бахціным. Мы ўжо пісалі ў іншым артыкуле на нашай старонцы, як латвійскія беларусы ўдзячныя Вользе і Івану за іх дапамогу і ўдзел Вольгі ў жыцці таварыства. Нажаль, знакамітая беларуская мастачка не змагла асабіста на юбілеі ўручыць падарунак, бо была ў гэты час на адкрыцці сваёй персанальнай выставы ў Італіі. Замест яе гэта зрабілі сябры аб’яднання беларусаў “Суполка”, з якім у “Сьвітанка” існуе цеснае супрацоўніцтва. Марыя Давыдава-Новікава ў сваім віншавальным выступе пажадала плёну ў працы таварыства і поспехаў у супрацоўніцтве паміж латвійскімі беларускімі грамадскімі арганізацыямі і надалей.
Галоўнай падзеяй юбілейнай вечарыны стаў канцэрт вядомага барда з Беларусі, паэта і шоўмэна Віктара Шалкевіча. Ён адмыслова прыехаў выступіць у Рызе на юбілеі і не пагадзіўся на сумныя ўспаміны аб тым, “як жа раней было добра”. Спявак упэўніў усіх, што 35-годдзе – гэта толькі пачатак, а “Сьвітанак”, як і нашу родную Беларусь, чакае светлая і радасная будучыня. Віктару падпявала ўся зала, а гук яго гітары прымушаў падтанцоўваць кожнага. Асаблівасцю барда з’яўляюцца яго анекдатычныя гісторыі паміж песнямі, якія таксама стваралі цудоўны настрой гэтай вечарыны. Ад канцэрта засталіся ў захапленні як тыя, хто даўно ведаў Віктара Шалкевіча, ягоныя адданыя фанаты, што спявалі ўсе песні напамяць, так і моладзь – тыя, хто слухалі яго песні ўпершыню.
Пасля канцэрта і апошніх віншаванняў, адбыўся традыцыйны сяброўскі стол у Каміннай зале. Сябры “Сьвітанка” і госці знаёміліся паміж сабой, спявалі песні, успаміналі былое і рабілі планы на будучыню. Таксама прысутныя маглі пазнаёміцца з творамі беларускай мастачкі з аб’яднання “Маю гонар” Алены Лаўрыновіч, выстаўленымі ў Каміннай зале на яе персанальнай выставе з 24 лістапада. А Віктар Шалкевіч нястомна працягваў свой фейерычны выступ і за святочным сталом.
У верасні 2023 года выйшаў мастацкі фільм “Mana brīvība” (Мая свабода), прысвечаны нацыянальнаму адраджэнню Латвіі і ролі нацменьшасцяў у гэты час. Гэтая гісторыя таксама з’яўляецца гісторыяй “Сьвітанка”, бо таварыства – адно з заснавальнікаў Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч, якая таксама святкуе ў гэтыя дні сваё 35-годдзе. Недарма падчас выступу першага старшыні таварыства Сяргея Кузняцова былі ўзгаданы яго адносіны з Ітай Казакевіч.
Мы выказваем шчырую падзяку Міністэрству культуры Латвіі, АНКТЛ імя Іты Казакевіч, асабіста спеваку Віктару Шалкевічу і сем’ям беларусаў Цурбаковых і Прыстромскіх з Эстоніі, без падтрымкі якіх юбілейнае свята не атрымалася б такім яскравам і запамінальным!
Дзякуем усім, хто завітаў на юбілейную імпрэзу. Спадзяемся на новыя, такія ж шматлюдныя сустрэчы і плённую працу таварыства ў наступныя 35 гадоў і жадаем ўсім у Латвіі і нашай роднай Беларусі ўсяго самага найлепшага!
https://www.svitanak.eu/wp-content/uploads/2023/12/35-годдзе-ЛТБК-Сьвітанак.-Выступ-барда-Віктара-Шалкевіча-—-копия_1-rotated.jpg427600Svitanakhttp://www.svitanak.eu/wp-content/uploads/2020/09/svitanak-2020-296x300.pngSvitanak2023-11-27 22:55:382024-02-16 14:55:17“Сьвітанку” – 35! У Рызе адзначылі юбілей таварыства
Шаноўныя сябры Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак”!
Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына” віншуе вас з 35-годдзем!
27 лістапада 1988 года з волі беларусаў у Рызе паўстаў “Сьвітанак” – першая арганізацыя нацыянальнай меншасці ў Латвіі. Паставіўшы на мэце не толькі захаванне і абарону беларускай культуры, але таксама развіццё беларускай асветы і выхаванне нацыянальнай самасвядомасці, за немалы тэрмін свайго існавання сябры таварыства дасягнулі каласальных, узорных вынікаў. Нястомная і ахвярная праца сябраў “Сьвітанку” – гэта безліч праведзеных імпрэзаў, арганізаваных выставаў і святаў, канцэртаў і фестываляў, добра пастаўленая літаратурная і навуковая праца, сувязі з іншымі беларускімі суполкамі ва ўсім свеце, у тым ліку і праз удзел у З’ездах беларусаў свету. Гэта ўнікальнае аб’яднанне мастакоў-беларусаў Балтыі “Маю гонар!” і арганізацыя дзіцячых мастацкіх студыяў, гэта плённае супрацоўніцтва з дзяржаўнымі ўрадавымі арганізацыямі Латвіі і трывалая цікаўнасць да справаў таварыства з боку латвійскіх медыя. Урэшце, гэта Рыжская беларуская асноўная школа.
Сёння, калі беларуская культура перажывае ці не самыя чорныя дні ў гісторыі і зазнае сапраўдныя ганенні і знявагу ў самой Беларусі, досвед таварыства “Сьвітанак” неацэнны для раскіданых па свеце прадстаўнікоў бягучай хвалі эміграцыі, і як мала які іншы дапамагае ім належным і годным чынам размеркаваць свой патэнцыял.
Сябры! Мы зычым вам і надалей заставацца прыкладам салідарнасці і вернасці ідэалам дэмакратыі, спрыяць здабыццю сапраўднай незалежнасці Беларусі і мець добры плён у кожнай распачатай справе!
https://www.svitanak.eu/wp-content/uploads/2023/11/gerb.png118104Svitanakhttp://www.svitanak.eu/wp-content/uploads/2020/09/svitanak-2020-296x300.pngSvitanak2023-11-26 16:20:002024-02-18 13:48:34Віншаванне ад Згуртавання беларусаў свету “Бацькаўшчына”
Запрашаем аматараў жывапісу наведаць персанальную выставу мастачкі Алены Лаўрыновіч, адкрыццё якой адбылося 24 лістапада. Алена з студэнцкіх часоў навучання ў Латвійскай мастацкай акадэміі на працягу амаль 20 гадоў з’яўляецца сябрам Аб’яднання мастакоў-беларусаў Балтыі “Маю гонар”. Яна – прафесійная мастачка, графік класічнай школы, працуе ў розных тэхніках, у тым ліку літаграфіі, акварэлі і алеі.
На адкрыцці выставы Алену Лаўрыновіч віншавалі калегі-мастакі з Аб’яднання мастакоў-беларусаў Балтыі “Маю гонар” і старшыня Латвійскага таварыства беларускай культуры Таццяна Казак, мастакі з іншых нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі, калегі па працы, сябры і блізкія.
Музычныя падарункі мастачцы і ўсім прысутным на адкрыцці выставы падрыхтавалі беларускі гурт “Вытокі” і выхаванцы Рыжскай музычнай школы імя П.Юр’яна. Дзіцячы ансамбль акардэаністаў пад кіраўніцтвам педагога Надзеі Пісаравай і салісты-выканаўцы вельмі прыгожа выканалі шэраг музычных кампазіцый, а беларускі з такім натхненнем спявалі беларускія народныя песні, што бацька Алены вельмі ўдала дадаў свой прыгожы голас да галасоў-жынчын спявачак з “Вытокаў”.
…
На выставе можна пазнаёміцца з графічнымі работамі Алены ў тэхніцы літаграфіі і жывапісам, выкананым алеем і акварэллю ў стылі рэалізму і псіхалагічнага сімвалізму. Яе творы адрозніваюцца рэалізмам, выразнасцю малюнка, асаблівым пачуццём колеру, вытанчанасцю выканання і глыбокай эмацыянальнай напоўненасцю. Мастачка часта звяртаецца да тэм прыроды, чалавека, псіхалагічнай сімволікі. На выставе можна ўбачыць як раннія, так і больш познія работы Алены, якія ўпершыню дэманструюцца публічна.
…
Выстава будзе працаваць у Каміннай зале будынка Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя І. Казакевіча (АНКТЛ) да 21 снежня 2023 г. па адрасе г. Рыга, вул. Слокас, 37.
Выстава арганізаваная ў рамках фестываля “Адзіныя – ў разнастайнасці – 2023”, прысвечанага 35-гадоваму юбілею АНКТЛ імя Іты Казакевіч, адным з заснавальнікам якой з’яўляецца Латвійскае таварыства беларускай культуры “Сьвітанак”.
Уваход вольны. Але час агляду выставы лепш узгадніць па тэл. 67613638, 27024786
17 верасня ў будынку Асацыяцыі нацыянальных культурных таварыстваў Латвіі імя Іты Казакевіч (вул. Слокас, 37, Рыга) адбылося адкрыццё чарговай выставы мастакоў з Аб’яднання мастакоў-беларусаў Балтыі “Маю гонар”. Гэтым разам выстава атрымалася не зусім звычайнай. Сябра аб’яднання Ганна Пэйпіня прапанавала кожнаму з мастакоў намаляваць свой аўтапартрэт і зрабіць з гэтых прац асобную выставу. Ідэя ўсім спадабалася, і ў выніку ў Канферэнцзале выставілі свае працы Ірына Кароль, Кацярына Осберг, Алена Лаўрыновіч, Вольга Якубоўская, Ганна Пэйпіня, Алена Гейданэ, Ірына Трумпель, Анастасія Арая, Вячка Целеш, Васіль Малышчыц і Лявон Жукоўскі. Разнастайнасці выставе дадалі аўтапартрэты аўтараў у розным узросце і выкананыя ў розных стылях, мастакі прадставілі таксама свае іншыя працы.
На адкрыцці выставы прысутныя атрымалі музычны падарунак ад старшыні АНКТЛ імя Іты Казакевіч Рафі Хараджаняна. Разам з Інэсэ Бушманэ яны ў чатыры рукі выканалі Вальс Арама Хачатурана з музыкі да п’есы “Маскарад” М. Лермантава.
А украінскі гурт “Дівчата” парадаваў ўсіх цудоўнымі беларускімі ды ўкраінскімі песнямі. Выставу можна наведаць да 17 кастрычніка, уваход вольны.
Сёлета 19 жніўня беларуская дыяспара Латвіі ўпершыню ладзіла свой асобны беларускі стэнд на Ратушнай плошчы падчас святкавання 822-х угодкаў з дня заснавання Рыгі.
Для папулярызацыі традыцыйнай беларускай народнай творчасці былі арганізаваныя майстар-класы па вырабу выразаных з паперы з дапамогай нажніц беларускіх выцінанак i лялек-абярэгаў “Жаданніца”. Вялiкiм попытам наведвальнікаў карысталася майстэрня па жывапісе акрылам на шоперах пад кіраўніцтвам вядомай беларускай мастачкі і ілюстратаркі Вольгі Якубоўскай.
Цiкавасць гасцей выклікалі настольная гульня на падабенства беларускіх і латышскіх слоў ды аквагрым з узорамі беларускага нацыянальнага арнаменту. Падчас працы стэнду можна было набыць кнігі беларускіх аўтараў.
Са сцэны на Ратушнай плошчы ад беларускай дыяспары горад павiншавалi беларускі рок-музыкант Лявон Вольскi і латышскі хор «Frachori». Прыемнай нечаканасцю для ўсіх прысутных стала сумеснае выкананне беларускім госцем і хорам самай вядомай песні Лявона Вольскага “Тры чарапахі” і версіі «харавога гімна» Латвіі “Saule, Pērkons, Daugava” на беларускай мове як сімвалу падтрымкі латышамі барацьбы беларусаў. Пераклад словаў песні зрабіла беларуская паэтка Віка Трэнас, якая зараз жыве ў Рызе. На выступ Лявона Вольскага прыехала шмат фанатаў не толькі з усёй Латвіі, але і з суседніх Літвы і Эстоніі.
Беларускі стэнд, які атрымаўся вельмі цікавым не толькі для латвійскіх беларусаў, але і ўсіх жыхароў і гасцей сталіцы, стаўся магчымым дзякуючы намаганням і энтузіязму актывістаў Асацыяцыі латвійскіх беларусаў “SUPOLKA” і Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак”. Арганізатары ад імя ўсіх беларусаў Латвіі выказваюць шчырую падзяку Лявону Вольскаму і хору «Frachori», якія пагадзіліся на дабрачыннай аснове сваімі прафесійнымі спевамі ўпрыгожыць беларускую частку святкавання Дня нараджэння Рыгі. Дзякуем таксама ўсім беларусам, якія ахвяравалі грошы на закупку матэрыялаў і фарбаў для майстэрняў і майстар-класаў. Сёлета ў Дня Рыгі ўпершыню з’явіўся беларускі акцэнт і арганізатары спадзяюцца, што ў наступным годзе ён загучыць мацней і з яшчэ прыгажэйшымі адценнямі.
https://www.svitanak.eu/wp-content/uploads/2023/08/Untitled-1-e1691565589863.jpg300300Svitanakhttp://www.svitanak.eu/wp-content/uploads/2020/09/svitanak-2020-296x300.pngSvitanak2023-08-21 15:33:032023-08-26 13:44:14Беларусы годна адсвяткавалі Дзень нараджэння Рыгі
Да 65 гадавiны смерцi Уладзiмiра Пiгулеўскага 16 чэрвеня SUPOLKA беларусаў Латвii зладзiла наведванне беларусамі месца пахавання ў Рызе на могілках Райніса беларускага лiтаратара i асветнiка, грамадска-палiтычнага i культурнага дзеяча БНР.
Як узнiкла iдэя?
Калiсьці, яшчэ ў Беларусi, прачытала на адным з вядомых беларускiх iнтэрнэт-парталаў артыкул пра спадара У.Пiгулеўскага. Для сябе адзначыла, што дзейнасць яго звязана з Латвiяй i пахаваны ён у Рызе, таму, калi буду ў гэтым горадзе, трэба ўшанаваць памяць цiкавага чалавека i наведаць яго магiлу.
Зараз такая магчымасць з’явiлася. Вызначыўшы для сябе па мапе могiлак на ўваходзе месца для пошуку, я з першай спробы знайшла помнiк Уладзiмiра Пiгулеўскага i яго жонкi Вольгi Барoўскай-Пiгулеўскай. Пахаваны ён справа ад цэнтральнай кампазiцыi, мемарыяла Янісу Райнiсу, самаму знакамiтаму пiсьменнiку i грамадска-культурнаму дзеячу Латвii. Такi адбыўся цуд, як быццам хтосьцi мяне вёў да месца, бо могiлкi вялiкiя, варыянтаў знаходжання магiлы было шмат, я ведала, што ёсць i зруйнаваныя магiлы, i калi не знайду такiм чынам, то трэба будзе звяртацца ў дзяржаўную ўстанову за дапамогай. Такая лёгкасць у пошуках дала iдэю наведвання магілы больш шырокім колам беларусаў, прымеркаванай да ўгодкаў смерцi.
Сабраўшы дадзеныя пра жыццёвы шлях У.Пiгулеўскага, якi быў таксама i ваенным, i авiятарам, i мог бы зрабiць сабе кар’еру ў гэтай галiне, аднак, каб падтрымаць дэмакратычны беларускi нацыянальны рух, пайшoў працаваць на нiве асветы i пiсьменнiцкай дзейнасці, у маёй галаве намалявалася выява самалёта ў нябеснай прасторы, які вырабляе фiгуры вышэйшага пiлатажу. Гэта метафара i пра жыццё Пiгулеўскага: заўсёды ў палёце, у няспынным руху.
Пра перыяд нацыянальнага беларускага адраджэння сярод беларусаў у Латвii ў мiжваенны час (20-30-ыя гг. ХХ ст.), мне здаецца, мала хто згадвае. На мой погляд, больш надаюць увагі таму, як з беларушчынай змагалiся ў гэты час на тэрыторыi Польшчы. У Латвіі ж у гэты перыяд беларускi рух быў найбольш скаардынаваны i меў падтрымку з боку дзяржавы. I паважаны спадар Пiгулеўскi быў адным з рухавiкoў гэтага дзеяння, меў мэту захoўваць i распаўсюджваць беларускасць, уключаць беларусаў у сусветны культурны кантэкст.
Беларуская дзейнасць на такім ўзроўні ў Латвiі стала магчымай ў тым ліку дзякуючы падтрымцы паэта Яніса Райнiса, маці якога была беларускай, і якi абараняў правы беларусаў у Саэйме. Ён стаў «хросным» для беларусаў (словы Сяргея Панiзнiка), бо з дзяцiнства меў сувязь з беларушчынай. Удзячнасць Янісу Райнiсу ад беларусаў мiнуўшчыны i сучаснасцi.
Таму, магчыма, невыпадкова, што i Райнiс, i Пiгулеўскi пахаваныя побач.
Калі супаставіць iнфармацыю пра лёс гэтых двух асоб, можна адзначыць, што Пiгулеўскi ў некаторых момантах iшоў крок у крок са сваiм настаўнiкам i абаронцам беларусаў, нават яшчэ i да знаёмства з iм.
Прапаную вашай увазе факты, якiя сведчаць аб гэтым.
«Пiгулеўскi: крок у крок з Райнiсам»
Абодва былі навучэнцамі гiмназiй:
Райніс. Рыжскай гарадской;
Пігулеўскі. Мiнскай класiчнай мужчынскай.
З’яўляліся ўдзельнiкамі рэвалюцыйнага руху 1905 г.:
Р. Адзiн з арганiзатараў у Латвii;
П. Сябра рэвалюцыйных гурткоў у Мiнску.
Атрымалі адукацыю ў Пецярбургскiм Унiверсiтэце:
Р. Юрыдычны факультэт;
П. Гiсторыка-фiлалагiчны факультэт.
Дзейнасць у нацыянальных рухах:
Р. У латышскiм
П. У беларускiм (падтрымаў БНР, браў удзел у яе дзейнасцi на тэрыторыi Украiны, Лiтвы, Латвii i Эстонii)
Дзейнасць у настаўнiцкiм руху, мэтай якога было пашырэнне адукацыi i адкрыццё школ:
Р. У Латвii;
П. Ва Ўкраiне, Лiтве, Латвiі.
Мелі пасады ў галiне асветы:
Р. Мiнiстр адукацыi Латвійскай Рэспублікі ў 1926 -1928 гг.;
П. Настаўнiк рускай мовы i гiсторыi, iнспектар школ, складальнiк метадычных матэрыялаў i падручнiкаў для навучання ў беларускiх школах.
1924 – 1925 гг. Дырэктар Люцынскай беларускай прыватнай гiмназii
1927- 1934 гг. Кiраўнiк Беларускага аддзела пры Мiнiстэрстве адукацыi Латвii.
Былі сябрамі Латышскай Сацыял-Дэмакратычнай Рабочай Партыi:
П. 1928-1931 гг (Трэцi Саэйм) першы дэпутат-беларус Саэйму ЛР.
Абодва былі ўдзельнiкамі Першай навуковай Акадэмiчнай канферэнцыi па рэформе беларускага правапiсу i азбукi ў Мiнску (14-18 лiстапада 1926 г.)
Вымушаная эмiграцыя:
Р. З Латвii ў Швейцарыю, каб пазбегнуць пераследу за рэвалюцыйную дзейнасць 1905 г.;
П. З Беларусi ў Лiтву i Латвiю, бо урад БНР пакiнуў тэрыторыю Беларусi i вёў нацыянальную дзейнасць у выгнаннi.
Абодва былі палiтвязнямі:
Р. 1897 г. – арышт і турма ў Панявежысе, Рызе, Лiепае
1897-1899 гг. – высылка ў Пскoў
1899-1903 гг. – высылка ў г. Слабадскi, каля Вяткi;
П. Польская турма (прыкладна 1918 г.)
1924-1925 гг. – арышт ў Латвіі (пад следствам па сфабрыкаванай справе супраць беларускiх настаўнiкаў па абвiнавачванню ў зносiнах з Савецкай Беларуссю з мэтай далучэння да яе часткi краіны – Латгалii, месца кампактнага пражывання беларусаў). Быў апраўданы.
1934-1935 гг. – арышт i высылка ў Лiепайскi лагер.
У лiтаратурнай справе абодва выступалі ў якасці паэтаў, празаiкаў, драматургаў, публiцыстаў, тэатральных крытыкаў, перакладчыкаў, дзiцячых лiтаратараў
Мелі лiтаратурныя псеўданiмы:
Р. Райнiс (Сапраўднае iмя Янiс Плiекшанс);
П. Гуль.
Валодалі некалькiмi мовамi, агульнымі для iх былі:
10 чэрвеня, на гадзінніку 8:33. З цэнтральнай станцыі Рыгі адпраўляецца спецыяльны дадатковы цягнік у Цэсіс. У гэтым старажытным латвійскім горадзе ўжо не першы год праходзіць традыцыйны фестываль дыскусій – Sarunas festivals LAMPA. Вагон напоўнены творчай моладдзю, ведамі і ідэямі, але я вырашаю для сабе пачытаць “Дзікае паляванне караля Стаха” Ўладзіміра Караткевіча.
– На якой мове Bы чытаеце кнігу? Вы з Украіны? – пытаецца ў мяне зацікаўленая спадарожніца.
– Не, я – беларус, – адказваю я і распавядаю пра ўдзел беларускай суполкі ў фестывалі.
Асабіста для мяне гэта першы раз, калі я бяру ўдзел у фестывалі Lampa. Але ўжо другі год суполка “FreeBelarus” праводзіць дыскусіі, прысвечаныя беларусам і іх новай ролі ў жыцці Латвіі. Беларус-2023 – хто гэта? Тэма дыскусіі на латышскай мове гучыць як “Starp дранікіem un kartupeļu pankūkām: baltkrievu kopienas identitātes recepte” (“Паміж дранікамі і бульбянымі аладкамі: рэцэпт ідэнтычнасці беларускай супольнасці”)
Каб разабрацца самому і растлумачыць іншым, мне трэба знайсці пляцоўку нумар 15. Гэта надта проста, бо пасля невялікага шпацыра паміж тэнтамі ля Цэсіскага возера і пад’ёму па лесвіцы ля руін замка, я нарэшце чую родную мову і бачу беларускія нацыянальныя сцягі. Сярод гледачоў я сустракаю не толькі даўніх знаёмых з Рыгі і звычайных наведвальнікаў дыскусіі, але таксама нашых новых сяброў з беларускай дыяспары Эстоніі, латвійскіх палітыкаў, і нават дыпламатаў з Канады. Мы былі рады ўсім!
Я адказваю за сустрэчу і падтрымку Вольгі Гардзеевай – сябра нашага Латвійскага таварыства беларускай культуры “Сьвітанак” з амаль 35-гадовым стажам, латвійскай настаўніцы, якая нарадзілася ў Міёрах. Пасля заканчэння школы яна паехала вучыцца ў Даўгаўпілс і засталася жыць ў Латвіі. Для спадарыні Вольгі гэта першы досвед публічных дыскусій, калі вакол столькі камер і цікаўных вачэй! Яна вельмі хвалюецца. Мы сустракаемся на паркоўцы ў 5 хвілінах хады ад пляцоўкі нумар 15: “Шаноўная пані Вольга, проста ўявіце, што Вы гаворыце са мной і з іншымі ў зале, як са сваімі даўнімі сябрамі. Viss būs labi! (Ўсё будзе добра!)
Усе сабраліся пад тэнтам. Сапраўднае летняе надвор’е і лёгкі ветрык з боку Цесіскага замка надыхае на шчырую размову. Усім гледачам, хто не разумее латышскай мовы, выдаюць навушнікі – падчас размовы наведвальнікі маюць магчымасць чуць пераклад дзякуючы кіраўніцы суполкі “FreeBelarus” Ілве Эвэртэ.
Дыскусія сапраўды атрымалася вельмі дабразычлівай і пазнавальнай. Акрамя Вольгі Гардзеевай у дыскусіі ўдзельнічалі Андрыс Гобіньш – прэзідэнт “Eiropas Kustības Latvijā” (Еўрапейскі рух у Латвіі) і вядомы латышскі гісторык Гатыс Круміньш. З беларускага боку таксама бралі ўдзел Алеся Лосева – беларуска, якая нарадзілася ў Латвіі, і школьнік Алесь Юрэвіч. Алесь не толькі выдатна валодае беларускай мовай, але таксама навучаецца другі год у латышскай школе і гаворыць па-латышску.
Коратка распавяду пра галоўныя тэзісы, якія прагучалі на фестывалі. Алеся Лосева выказала меркаванне, што быць беларусам сёння – гэта браць удзел у змаганні за вяртанне нашай гістарычнай спадчыны.
Для Андрыса Гобіньша галоўнае – гэта не тое, каб нацыі адчувалі прыналежнасць да нейкага строю ці арнаменту, а адчуванне сувязі са сваімі продкамі. Вольга Гардзеева шмат разважала пра тое, што для яе з’яўляецца Бацькаўшчынай, альбо “Tēvzeme” па-латышску. У абедзвюх мовах гэтыя словы словы азначаюць тое ж самае і гучаць аднолькава. Так і ў Вольгі: дзве краіны – дзве Радзімы. Напрыканцы Алесь Юрэвіч адзначыў, што беларусы ніколі ў поўным сэнсе не адчуюць Беларусь у Рызе ці ў Латвіі агулам. Але парадокс у тым, што гэтае пачуццё можа з’явіцца, калі мы збярэмся разам.
Дыскусія паміж 5 размоўцамі і вядучай трывала гадзіну, а пасля ўсе мелі магчымасць асабіста пазнаёміцца з удзельнікамі і выказаць сваю пашану падчас нефармальнай часткі сустрэчы. Надышоў час абеду, і ўсе на некалькі гадзін адышлі на дыскусіі, якія цікавілі ўжо асабіста кожнага. Наш сябра з Эстоніі Віталь Малчанаў выпадкова сустрэўся і пагутарыў з Крыш’янісам Карыньшам – Прэм’ер-міністрам Латвіі. Спадар Карыньш быў вельмі задаволены, што беларусы таксама актыўна ўдзельнічаюць у фестывалі і пажадаў усім нам поспеху!
Бліжэй да вечара беларусы згуртаваліся каля украінскага тэнту на пікнік, каб абмеркаваць праблемы і задачы дыяспары. І сустрэлі новаабранага прэзідэнта Латвіі – Эдгара Рынкевіча. Ён спяшаўся ўзяць удзел у арт-перфомансе, пра які праз некалькі гадзін напісалі ўсе СМІ Латвіі.
Да электрычкі ў Рыгу застаецца амаль дзве гадзіны. Можна паслухаць яшчэ некалькі дыскусій і адпачыць. Дадому я еду ў кампаніі разам з вядомай беларускай мастачкай Вольгай Якубоўскай і іншымі сябрамі, мы дзелімся ўражаннямі ад фестываля LAMPA і абмяркоўваем планы на лета.
Я вельмі раю ўсім паглядзець беларускую панельную дыскусію “Starp дранікіem un kartupeļu pankūkām: baltkrievu kopienas identitātes recepte”, калі яна з’явіцца на LTV, гэта адбудзецца падчас Калядных святаў. Зараз у мяне атрымліваецца невялікі перапынак ў сэнсе беларускіх імпрэз, і пачынаецца сапраўднае латышскае лета – хутка надыдзе свята Ліго і Свята спеваў і танцаў, новыя фесты і канцэрты, ў якіх я планую браць удзел. Ці стану я меньш беларусам, калі буду бліжэй знаёміцца з Латвіяй? Хіба так. Бо мы ўсе ўжо адчулі сабе часткай гэтай краіны. У Латвіі жыло шмат пакаленняў беларусаў яшчэ з часоў Вялікага княства Літоўскага, і кожнае прынесла на гэтую зямлю нешта новае. Кім станем мы ў 21-ым стагоддзі ў Латвіі, па ўсім свеце? Пакажа час. А сёння я зычу ўсім чытачам нашай старонкі міру, яскравага лета, цудоўнага настрою.